Đạo lý và pháp lý
Ca sĩ Thu Minh biểu diễn trong chương trình Tình khúc còn mãi với thời gian. Ảnh: Nguyễn Bá Ngọc
Theo báo cáo của Trung tâm Bảo hộ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, có đến 90% số chương trình biểu diễn chuyên nghiệp có sử dụng tác phẩm âm nhạc không trả phí tác quyền. Nhưng không có chương trình nào không trả cát sê biểu diễn cho ca sĩ. Nhiều nhạc sĩ cho rằng các nhà tổ chức biểu diễn coi trọng ca sĩ mà không quan tâm đến nhạc sĩ đã đành nhưng ca sĩ cũng không màng đến những người đã sáng tạo ra tác phẩm để cho họ trình diễn kiếm tiền.
Bên “ăn không hết”, bên “lần không ra”
Theo các nhạc sĩ, thời gian qua, nhiều người biết rất rõ cát sê của ca sĩ khá cao, từ vài triệu đồng đến cả trăm triệu đồng/ca sĩ/sô hát. Hát nhà hàng, hát mừng công, hát động thổ, hát đám cưới, hát ở nước ngoài… đều không có sự quản lý của Nhà nước. Các nhạc sĩ cũng cho biết theo thông tin đăng tải trên báo chí, những ca sĩ mới vào nghề, một sô hát đám cưới, họ nhận được số tiền từ 300.000 đồng đến 5 triệu đồng. Ca sĩ có chút tên tuổi mỗi sô đi hát tỉnh có cát sê từ 5 triệu đến 20 triệu đồng. Những “sao” hạng nhất, có sô hát đám cưới nhận được số tiền một vài trăm triệu đồng. Các “sao” đi hát theo lời mời riêng ở nước ngoài cũng vậy. Nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh từng than thở: “Vậy mà nhạc sĩ làm ra tác phẩm cho họ hát lại chẳng được một xu”.
Bất công
Ca sĩ là người trực tiếp sử dụng tác phẩm của nhạc sĩ. Ca sĩ cũng được luật pháp bảo hộ về quyền biểu diễn, thu thanh, thu hình… Trong trường hợp ca sĩ sử dụng tác phẩm của nhạc sĩ để kinh doanh thu tiền thì phải thực hiện nghĩa vụ tác quyền cho nhạc sĩ.
Trong những chương trình biểu diễn hay thu thanh, thu hình, người được cấp phép tổ chức thực hiện chịu trách nhiệm trả tác quyền về tác phẩm sử dụng. Nhưng trong trường hợp sử dụng để thu tiền riêng, tất nhiên ca sĩ cũng phải thực thi đúng luật bản quyền quy định, nghĩa là phải được sự cho phép sử dụng và thỏa thuận phí bản quyền của tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm. Nếu không, ca sĩ sẽ bị coi là “vi phạm quyền tác giả”. Có như thế, mối quan hệ hai bên mới có tình và đúng luật.
|
Sử dụng “tài sản cá nhân” của nhạc sĩ để thu tiền theo cách ngoài chứng từ sổ sách, nhạc sĩ bị xâm phạm bản quyền đã đành, Nhà nước cũng thất thu thuế thu nhập cá nhân. |
|
Ca sĩ cũng là đối tượng sử dụng tác phẩm Luật pháp về quyền tác giả thì nhiều nhưng trong phạm vi vấn đề này, tôi chỉ đề cập “quyền nhân thân” và “quyền tài sản”, trong đó quy định: Tác giả có quyền nhân thân và quyền công bố hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm; và quyền tài sản thuộc về tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm. Đối tượng sử dụng tác phẩm được coi là “hành vi xâm phạm quyền tác giả” khi “sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác…”. Luật cũng quy định về sự “thỏa thuận” giữa tác giả và đối tượng sử dụng tác phẩm (điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009). Ca sĩ cũng là đối tượng sử dụng tác phẩm nên không thể không chịu sự điều chỉnh của các quy định này. |
Kỳ tới: Nhà tổ chức lo?
Viết bình luận