Vì sao TP HCM tái khởi động đề án chính quyền đô thị?

Sở Nội vụ TP HCM vừa có tờ trình gửi Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong về dự thảo văn bản kiến nghị Bộ Chính trị chấp thuận cho TP HCM được thí điểm mô hình chính quyền đô thị.

Theo dự thảo tờ trình, đề cương sơ bộ của đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM gồm 4 phần.

Phần thứ nhất nêu lên sự cần thiết, căn cứ và cơ sở lý luận thực tiễn xây dựng đề án. Trong phần này, TP HCM nêu lên thực trạng của quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng trên địa bàn; kinh nghiệm về tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị ở một số nước và kinh nghiệm thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường tại TP cũng như kinh nghiệm tổ chức thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM.

Phần thứ hai nêu lên thực trạng tổ chức chính quyền tại TP HCM, trong đó có thực trạng xây dựng chính quyền điện tử và đô thị thông minh.

TP HCM muốn thí điểm mô hình chính quyền đô thị

Phần thứ ba nêu rõ định hướng và nội dung thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM. Cụ thể, định hướng thí điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị TP HCM sẽ theo hướng: xây dựng mô hình tổ chức một cấp chính quyền (cấp TP) và hai cấp hành chính (quận, huyện, TP thuộc TP và phường, xã, thị trấn). TP HCM cũng dự kiến đề xuất không tổ chức HĐND ở quận, huyện, TP thuộc TP mà chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND. Tương tự cũng sẽ không tổ chức HĐND ở phường, xã, thị trấn mà chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND.

Ngoài ra, đề án cũng nêu rõ định hướng tổ chức lại các đơn vị hành chính (quận 2, 9, Thủ Đức) thuộc Khu đô thị sáng tạo phía Đông (thành lập TP thuộc TP HCM).

Về cơ chế, chính sách phân cấp quản lý, đề án nêu rõ sẽ tiếp tục đẩy mạnh phân cấp giữa chính quyền các cấp TP và những vấn đề kiến nghị trung ương phân cấp cho TP phù hợp với điều kiện chính quyền đô thị tại TP.

Phần thứ tư nói rõ cách thức tổ chức thực hiện, trong đó có dự báo tác động của việc triển khai mô hình.

Sở Nội vụ TP HCM đã dự thảo đề cương sơ bộ của đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị và tờ trình của Ban cán sự đảng UBND TP trình Ban Thường vụ Thành ủy và tờ trình của Ban Thường vụ Thành ủy trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định.

Trước đó, Thường trực Thành ủy TP HCM đã chỉ đạo xây dựng đề cương sơ bộ của đề án này và dự thảo các tờ trình, dự kiến trình Ban Thường vụ Thành ủy TP thông qua trong tháng 11-2019 để trình Bộ Chính trị trong tháng 12-2019.

Mô hình chính quyền đô thị từng được TP HCM xây dựng từ năm 2007 nhưng phải đến tháng 9-2013 HĐND TP HCM mới chính thức thông qua dự thảo đề án sau nhiều lần "nâng lên đặt xuống" và xin ý kiến các bộ ngành. Lúc đó, bên cạnh 13 quận nội thành cũ và 3 huyện nông thôn, TP HCM định hướng sẽ xây dựng 4 thành phố vệ tinh ở phía Đông, Tây, Nam, Bắc có các chức năng phát triển khác nhau với mô hình "thành phố trong thành phố".

Nhiều chuyên gia đánh giá rằng chủ trương của TP HCM rất táo bạo, tâm huyết, với mục đích có được cơ chế vận hành đúng với vai trò là đơn vị hành chính đặc biệt của cả nước. Tuy nhiên, đề án không được trung ương thông qua do quá lớn và vướng luật. Đề án này sau đó bị rơi vào yên lặng từ đó đến nay.

Ở một diễn biến khác, kỳ họp thứ 8, Quốc hội Khóa XIV đang diễn ra tại Hà Nội sẽ xem xét Đề án chính quyền đô thị theo đề xuất của TP Hà Nội. Mô hình này gồm hai cấp thành phố và quận, cùng cơ quan hành chính cấp phường. Ở nông thôn vẫn duy trì ba cấp chính quyền gồm thành phố, huyện (thị xã), xã (thị trấn). Dự kiến 177 phường thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây sẽ không tổ chức HĐND trong nhiệm kỳ 2021-2026.