Là người gốc làng Quảng Bá, Tây Hồ (Hà Nội), năm 1947, khi mới 17 tuổi, cụ Hét đi vào ấp Hà Đông lập nghiệp. Không có vườn, đất nên khi vừa đặt chân vào Đà Lạt, bà đã tần tảo đi lấy rau, hoa của bà con trong ấp mang ra chợ Đà Lạt bán. Bà sau đó xuống Sài Gòn tìm thị trường để manh nha đưa rau, hoa về xuôi.
Sau khi có được đầu mối, bà vay mượn rồi hùn vốn với chị họ mua xe tải chở những chuyến hàng đầu tiên xuống Sài Gòn. Ban đầu là những chuyến xe tải loại 4 tấn chở đầy ắp những cây bắp sú, về sau có thêm súp lơ, hành tây, tỏi... Bà bao tiêu toàn bộ hoa của ấp Hà Đông.
Mỗi sáng sớm, người dân tập kết rau, hoa hai bên đường, xe tải của bà chạy khắp ấp để gom hàng. "Đến chiều xe xuất phát, tối thì dừng chân nghỉ tại Bảo Lộc, sớm hôm sau đi tiếp và phải tới chiều mới đến Sài Gòn, tổng cộng mất tròn một ngày đêm. Đường sá ngày ấy xấu, chỉ đi một chiều và trong thời kỳ chiến tranh nên không thể đi nhanh như bây giờ", cụ Hét kể.
Với hàng rau, củ, bà bán sỉ cho các vựa ở chợ Cầu Muối, còn hoa thì bỏ vựa tại chợ Bến Thành. "Ngày đó thời tiết Đà Lạt trong lành, đất đai màu mỡ, bắp sú nặng tới 7-8 kg một cây, bán 4-5 xu một kg, nhưng có khi cả xe rau, hoa bán chỉ được mấy chục đồng. Chúng tôi buôn bán thật thà lắm, giống như làm chung và coi nhau như anh em trong nhà", bà nói và cho biết, nếu bán lời nhiều thì khi về sẽ chia cho bà con. "Còn nếu lỗ thì bà con cũng chia sẻ bớt tiền cho mình. Lấy công làm lãi, có tí dư dả để nuôi chồng con", bà cho biết.
Rồi cụ Hét sắm thêm được một chiếc xe tải, thuê luôn cả lái xe. Đều đặn thứ 2, 4, 6, xe đưa hàng xuống Sài Gòn; còn thứ 3, 5, 7 xe chở chở gạo, trái cây, cây giống, phân bón về bán cho bà con ở chợ Đà Lạt.
Đến những năm 1950, cả Đà Lạt có hàng chục xe tải chuyên đưa nông sản xuống Sài Gòn. Đó cũng là thời kỳ hàng hóa lưu thông mạnh nhất bởi nhu cầu về rau, hoa ở Sài Gòn rất lớn, đưa xuống bao nhiêu cũng không đủ.
"Có lúc, bà còn gửi rau, hoa bằng tàu lửa Hà Nội bán. Gửi hàng trước vài ngày rồi tôi đáp máy bay ra, xuất hàng cho các chợ ở Hà Nội xong lại quay vào. Nhu cầu ngoài đó cũng nhiều, đặc biệt là nghe tới rau, hoa Đà Lạt là người ta thích lắm. Nhưng cũng được mươi chuyến thì tôi ngưng vì vất vả đi lại", bà nhớ lại.
Đang trong lúc làm ăn phát đạt, năm 1957, cụ Hét không trực tiếp đi hàng theo xe mà gửi thông qua xe đò, rồi thu hẹp dần hoạt động kinh doanh. "Nhiều người thắc mắc sao không mở rộng ra, tôi bảo mình không có mộng làm giàu, khi đó chỉ mong sao có thể chăm nom việc gia đình cho tốt", cụ tâm sự.
Người phụ nữ gốc Hà Thành năm xưa vào ấp Hà Đông lập nghiệp giờ đã gần 90 tuổi, nhiều người cùng thế hệ với cụ hầu hết đã qua đời. Tuy chưa gây dựng được cả thương hiệu buôn bán nông sản, nhưng nhờ những người tiên phong như cụ Hét bấy giờ đã tạo nền móng cho thương hiệu rau, hoa Đà Lạt.
Viết bình luận