Sài Gòn đón tác giả Núi Đôi

Vũ Cao vui lắm. Nhưng ông bảo mình là nhà thơ tình xa tít mãi thời kháng chiến chống Pháp. Núi Đôi thì ở tận Phù Linh (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), không biết ở Sài Gòn người ta có biết mình không?

Trên xe, chị Hằng Nga và chồng - anh Nguyễn Quang Thọ (nguyên Tổng Biên tập Báo Yêu Trẻ) và các bạn nhà báo giới thiệu cho Vũ Cao về vườn cây nổi tiếng mà ông đang tới. “Thế những thứ quả mà mình ăn tại Sài Gòn ngon “quắt tai” ấy là từ Lái Thiêu à?”. Nghe Vũ Cao hỏi thế, mọi người tranh nhau giới thiệu với ông về cây trái miền Nam. Nhiều nguồn lắm, ven đô nhà vườn rất nhiều, rồi dứa từ Bến Lức lên, dưa hấu Tiền Giang, trái vườn Lái Thiêu..., kể sao hết.

Tới Lái Thiêu, “thánh địa trái cây” nhưng sao lạ quá, nhà vườn sum sê mà không thấy nhiều trái như ông tưởng tượng. Đó là những năm Lái Thiêu khá sa sút, chưa được tỉnh đầu tư phát triển gắn với sinh thái và du lịch như những năm sau này.

Vũ Cao thích ra vườn. Câu chuyện ông kể hôm đó đều ở dưới các tán lá, không có các bàn tiệc hay diễn thuyết đông người. Các nhà báo tranh thủ hỏi chuyện ông. Ngày xưa nghe nói ông cùng người em trai đi bộ, lê guốc quèn quẹt suốt từ Hà Đông về tận Nam Định, thấy bao xác người chết đói dọc đường. Đời khổ và đi bộ nhiều nên giờ ông khỏe quá? Vũ Cao với lên cành hái trái măng cụt, miệng cười: “Ối giời, cha tôi còn gánh gạo từ quê Nam Định vào tận Nghệ An, dân tộc ta đi bộ chắc nhiều nhất thế giới. Quân của Quang Trung - Nguyễn Huệ thần tốc, rồi bước chân anh giải phóng quân, bộ đội vượt Trường Sơn...”.

Rồi câu chuyện thế nào cũng vòng về bài thơ Núi Đôi. Có bạn bảo thơ tình kháng chiến nhiều bài hay nhưng có lẽ Màu tím hoa sim của Hữu Loan và Núi Đôi của Vũ Cao là tha thiết nhất trong lòng người, đều giống nhau có câu chuyện thật nguyên mẫu ngoài đời đẹp và bi thương quá.

Vũ Cao kể nhiều chuyện vui: “Hôm tôi lên thăm đền Sóc (nơi thờ Thánh Gióng, có miếu ghi dấu nơi Thánh bay về trời), ông thủ từ của đền trước đây lại là cựu chủ tịch xã Phù Linh - nơi có núi Đôi - nên rất thân với tôi. Tôi bảo ông ta: Nhà mình hiện nay đã làm lại rồi nhưng đất là của vợ (do Bộ Nông nghiệp cấp). Tiền xây nhà là của các con. Công thiết kế và xây là của đứa con dâu (làm bên xây dựng). Mình không có gì góp vào ngôi nhà ấy mà chỉ là người ở nhờ. Ông thủ từ liền bảo vậy có chuyện gì mà ông bị đuổi ra ngoài đường thì cứ lên đây ở với tôi, làm phó thủ từ cho tôi, thờ Thánh Gióng và sống bằng tiền công đức”...

Vũ Cao chỉ ghé Sài Gòn được ít hôm. Chị Hằng Nga đưa ông đi thăm phố xá. Ông thích lắm, bảo: “Người Sài Gòn “hiền hậu” quá. Thảo nào “thằng Tây” nào đến cũng khen đứt lưỡi, còn có ông nhảy nhót giữa đường gãy cả xương vẫn cứ xuýt xoa “sao mà người Sài Gòn lạ thế, sau khi Mỹ ném bom khắp đất nước này, thả chất độc da cam, họ vẫn không thù ghét người Mỹ?”.

Nhưng “cái kết” của lần Vũ Cao ghé Sài Gòn lại là câu chuyện hai trái sầu riêng to và thơm nức do chị Hằng Nga mua biếu, ông muốn đem ra Bắc. Chúng tôi nhận được thư sau đó ít ngày ông gửi từ Hà Nội. Thư viết: “Hôm ở khách sạn trong đó trước khi ra, tôi cứ mong mãi cô Hằng Nga hứa đến mà không thấy. Là vì tôi phải gửi trả cô đem về hai trái sầu riêng. Mọi người ở khách sạn cho biết không thể đem nó lên máy bay. Người ta cấm. Đến giờ đi, tôi đành đem ra sân bay và lo lắm, bỏ lại thì tiếc và không thể phụ tấm lòng chu đáo với bạn bè của  cô Hằng Nga. Nhưng bất ngờ. Ra đến sân bay chỗ làm thủ tục, một anh hải quan sân bay rất trẻ, nói giọng người Sài Gòn phát hiện tôi, anh ấy bảo nhận ra cái dáng cao lêu đêu của tôi có lần anh thấy trên truyền hình. Anh ấy còn xúc động đọc cho tôi nghe đoạn thơ “con thuộc nè bố”: “Anh ngước nhìn lên hai dốc núi. Hàng cây, bờ cỏ, con đường quen. Nắng lụi bỗng dưng mờ bóng khói. Núi vẫn đôi mà anh mất em”. Rồi anh ấy liền bày cho tôi cách xử lý hai quả sầu riêng sao cho có thể đem lên máy bay mà không ảnh hưởng. Và nhờ thế hai quả sầu riêng đã về đến Hà Nội an toàn...”.

Thế là có lời đáp rồi nhé. Ý nghĩa của hai trái sầu riêng đi Hà Nội còn là câu trả lời cho băn khoăn của ông: Núi Đôi thì ở tận Phù Linh (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), không biết ở Sài Gòn người ta có biết mình không...