Nhum biển được tìm thấy khá nhiều ở các vùng biển miền Trung khác như Bình Định, Phú Yên… Tuy nhiên, xét về độ thơm ngon, ít nơi nào sánh kịp với nhum ở vùng biển Quảng Ngãi. Nhum biển được tìm thấy khá nhiều ở các vùng biển như Sa Huỳnh, Bình Sơn và đặc biệt là ở Lý Sơn nhum biển sinh sống khá nhiều. Những món chế biến từ nhum biển ở Lý Sơn ngày xưa là một trong những đặc sản dùng tiến vua.

Trẻ em ở Lý Sơn đi bắt nhum phụ giúp gia đình. Ảnh: Tử Trực

Nhum biển, còn có tên gọi khác là cầu gai bởi bên ngoài tua tủa gai nhưng trong thân lại là lớp thịt vàng ươm, gồm 12 múi cả trứng và thịt. Nhum biển được chia làm nhiều chủng loại khác nhau tùy thuộc màu sắc, kích thước như ngư dân vùng biển Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) chia làm 4 loại gồm: Nhum đen, nhum giang, nhum bạc và nhum bắn, hoặc ở Lý Sơn ngư dân địa phương thường chia làm hai loại là nhím biển và nhum đỏ.

Nhum biển ở Lý Sơn. Ảnh: Tử Trực

Thịt nhum chế biến được nhiều món ăn tuyệt hảo như: nhum kho, nhum trộn trứng gà chưng cách thủy, nhum sống ăn với cải bẹ xanh, nhum nấu cháo trắng... Và đặc biệt trong số những món chế biến từ thịt nhum là mắm nhum, một đặc sản tuyệt ngon ở Quảng Ngãi.

Theo sử sách ghi chép lại, vào đời vua Minh Mạng, mỗi năm người dân Quảng Ngãi phải nộp 12 cân mắm nhum để tiến cống cho triều đình và bắt buộc phải cống bằng vật phẩm, không được thay thế bằng tiền. Chính vì vậy, người dân ở đây có câu dân ca:“Anh than cha mẹ anh nghèo. Đũa tre yếu ớt chớ quèo mắm Nhum”. Bởi chính là đặc sản dùng tiến vua nên mắm Nhum còn được gọi bởi tên hoa mỹ “Mắm tiến vua” hay “Mắm quý tộc” bởi độ quý hiếm của đặc sản này chỉ giành riêng cho vua chúa hoặc những nhà quý tộc thời xưa.

Người dân Lý Sơn đi săn tìm nhum ở bãi rạn. Ảnh: Tử Trực

Ngày nay, mắm Nhum được người dân làm rộng rãi, được bày bán khá nhiều nơi như mắm nhum ở Sa Huỳnh, mắm nhum Lý Sơn. Để làm mắm, người ta cho thịt nhum vào chum sành, rắc một ít muối hạt lên trên, rồi đem vùi vào bếp tro hoặc phơi ngoài nắng từ 10 đến 15 ngày. Mắm nhum sền sệt, màu đỏ đục, thơm lựng. Mặn, chua, ngọt lẫn vào trong hương vị riêng của thịt nhum, tạo thành một thứ mắm đầy quyến rũ. Mắm nhum ăn với bún tươi rất ngon. Nhưng ngon nhất là chấm thịt heo ba rọi kèm rau sống cuốn bánh tráng.

Món cháo nhum. Ảnh: Tử Trực

Du khách khi đến đây có thể dễ dàng thưởng thức món nhum trong các nhà hàng, quán ăn hoặc mua đặc sản mắm nhum đóng chai (500ml) với giá 200.000 đồng về làm quà. Còn những món ăn được chế biến từ thịt nhum như nhum xào trứng, nhum nấu cháo cũng có giá khá mềm chỉ giao động từ 100-150.000 đồng/phần. Riêng du khách nào thích ăn món nhum tươi sống với mù tạt cũng có rất nhiều nhà hàng sẵn sàng phục vụ với giá khoảng 20.000 đồng/con.

Mắm nhum (ảnh minh họa từ internet)

Theo Viện hải dương học, trên thế giới có khoảng 800 loài nhum nhưng chỉ có một số ít loài nhum ăn được. Phần ăn được của nhum là tuyến sinh dục, mùi vị thơm ngon và có giá trị dinh dưỡng rất cao. Còn theo thống kê của huyện đảo Lý Sơn, hiện trên đảo có gần 300 hộ dân thường xuyên hành nghề lặn bắt nhum. Ước tính trung bình mỗi ngày huyện đảo Lý Sơn có khoảng 400-600 kg nhum thịt được đưa vào tiêu thụ, phần lớn nhum khai thác là nhum tự nhiên.