Căng thẳng chỉ tiêu phòng học ở TP HCM

Sáng 2-3, UBND TP HCM tổ chức Hội nghị công tác chuẩn bị bảo đảm cơ sở vật chất giai đoạn 2022-2025, bảo đảm tiến độ thực hiện chỉ tiêu đến năm 2025 đạt 300 phòng học/10.000 dân trong độ tuổi đi học (từ 3 - 18 tuổi). Tham dự hội nghị có đại diện các sở, ban, ngành, UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện.

Thiếu phòng học, khó thực hiện học 2 buổi/ngày

Báo cáo tại hội nghị, ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) TP HCM, cho biết năm học 2022-2023 và các năm tiếp theo, các địa phương đều bảo đảm chỗ học cho con em trên địa bàn. Tuy nhiên, thực hiện Chương trình phổ thông năm 2018, mục tiêu phấn đấu 100% học sinh được học 2 buổi/ngày gặp nhiều khó khăn, áp lực lớn nhất tập trung tại cấp học tiểu học và THCS, tỉ lệ này chưa đạt, cụ thể: cấp tiểu học đạt 80,66%, cấp THCS đạt 76,03%.

"Hiện nay nhiều quận, huyện có nhiều trường tiểu học có quy mô sĩ số trên 45 học sinh/lớp đã hạn chế phần nào công tác quản lý và chất lượng giảng dạy. Điều kiện về sân chơi, bãi tập, thư viện đều co hẹp lại, gây ảnh hưởng đến các lớp đang học. Việc gia tăng số học sinh nêu trên dẫn đến tăng số cán bộ, giáo viên, nhân viên và tăng biên chế sẽ làm tăng nguồn chi của ngân sách thành phố" - ông Nam nói.

Các đại biểu nêu ý kiến tại hội nghị

Cũng theo ông Lê Hoài Nam, về tiến độ thực hiện chỉ tiêu đến năm 2025 đạt 300 phòng học/10.000 dân trong độ tuổi đi học (từ 3 - 18 tuổi), tính đến tháng 12-2022, chỉ tiêu đã đạt 294 phòng. Tuy nhiên, theo đánh giá của Sở GD-ĐT TP HCM, tỉ lệ thực hiện chỉ tiêu đạt 300 phòng học/10.000 dân không đồng đều giữa các cấp học, cấp tiểu học và THCS đạt thấp, tập trung tại TP Thủ Đức (khu vực quận Thủ Đức cũ) và một số quận, huyện như: 12, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Bình Chánh, Hóc Môn. Đặc biệt có 3 quận xây dựng kế hoạch đến năm 2025 thực hiện chỉ tiêu đạt 300 phòng học/10.000 dân chưa đạt gồm: quận 4, 12 và Gò Vấp.

Trong khi đó, với quy mô của ngành GD-ĐT thành phố, đến năm 2025, TP HCM cần 56.512 phòng học, so với số phòng đang có năm 2022 là 47.623. Như vậy, đến năm 2025, TP HCM cần bổ sung 8.889 phòng học ở tất cả bậc học, từ mầm non đến THPT.

Đụng đâu cũng vướng

Theo Sở GD-ĐT TP HCM, tính đến cuối tháng 12-2022, thành phố có 117 dự án giáo dục chậm thực hiện do nhiều nguyên nhân, như bồi thường giải phóng mặt bằng, chưa duyệt kế hoạch, chưa bố trí vốn, chưa làm hồ sơ, chưa thu hồi đất, điều chỉnh dự án... Trong đó, nhiều nhất là cấp tiểu học với 49 dự án, tiếp đó là mầm non với 36 dự án.

Ý kiến tại các quận, huyện cho thấy trong thực tế, việc xây dựng thêm phòng học đang trong tình trạng "đụng đâu cũng vướng". Một trong những địa phương khó đạt được chỉ tiêu là quận 4, theo Phó Chủ tịch UBND quận Võ Thanh Dũng, dự kiến đến năm 2025, địa phương khó hoàn thành chỉ tiêu 300 phòng học/10.000 dân do nhiều dự án xây trường phải điều chỉnh quy hoạch khiến thời gian thực hiện kéo dài. "Chúng tôi có dự án xây trường triển khai từ năm 2017 nhưng đến nay không thực hiện được do khó khăn trong đền bù, giải phóng mặt bằng. Đặc biệt, theo quy chuẩn xây dựng mới, một trường học hiện có 15 lớp nếu đập ra xây mới chỉ còn 10 lớp, càng khó khăn hơn đối với việc giải quyết chỗ học" - ông Võ Thanh Dũng nêu thực tế.

Tại quận Gò Vấp, bà Đào Thị My Thư, Phó Chủ tịch UBND quận, bày tỏ để đạt chỉ tiêu 300 phòng học/10.000 dân, địa phương cần bổ sung 1.300 phòng học. Trong khi đó, hầu hết dự án hiện đều vướng khâu đền bù, giải tỏa do giá bồi thường theo quy định nhà nước hiện nay quá thấp, người dân không đồng thuận bàn giao đất. Cá biệt tại quận Gò Vấp có phường 9 chưa có trường tiểu học và THCS, dù đã có dự án xây trường.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở quận 12, khi đây là địa phương hằng năm gặp áp lực khủng khiếp về số học sinh tăng, có những lớp học với sĩ số trên 60 học sinh, mỗi năm tăng thêm hơn 4.000 học sinh. Đến 2025 quận có hơn 132.000 dân trong độ tuổi đi học, cần 1.700 phòng học mới đủ. Kế hoạch từ nay đến năm 2025 quận 12 sẽ triển khai 23 dự án trường học với 591 phòng. Nếu thực hiện thuận lợi vẫn chỉ đạt mức 240 phòng/10.000 dân.

Bà Võ Thị Chính, Phó Chủ tịch UBND quận 12, cho biết hiện có những khu đất trên địa bàn là đất trống, bỏ hoang nhưng không thu hồi hoặc hoán đổi để xây trường được. "Nếu có quỹ đất này để đầu tư xây dựng trường học, sẽ giải quyết được vấn đề trường lớp" - bà Chính nói.

Nhiều giải pháp để tháo gỡ

Trước thực tế khó khăn đó, Sở GD-ĐT TP HCM kiến nghị các quận, huyện ưu tiên bố trí vốn ngân sách để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư xây dựng công trình trường học theo kế hoạch sử dụng đất và quy hoạch được duyệt phù hợp với yêu cầu phát triển và thực tế từng địa bàn quận, huyện. Trong đó, cần tập trung các khu vực có tốc độ tăng dân số cơ học cao hoặc địa bàn có các khu công nghiệp, khu chế xuất như quận 7, 9, 12, Bình Tân, Gò Vấp, huyện Bình Chánh và TP Thủ Đức.

Để có quỹ đất xây dựng trường học, nhiều địa phương tại TP HCM đề xuất tổ chức thanh lý, sáp nhập những cơ sở vật chất giáo dục quy mô nhỏ hẹp, các điểm lẻ không đạt tiêu chuẩn, không có khả năng phát triển để có kinh phí đầu tư xây mới thêm phòng học bảo đảm đúng quy cách. Đối với các dự án đầu tư, các chung cư có sự thu hút đông dân cư về sinh sống, cần có những quy định về mức đóng góp hoặc dành quỹ đất cho giáo dục và cả những công trình công cộng khác...

Nhiều ý kiến tại hội nghị cho rằng với điều kiện đất đai hạn hẹp của thành phố, quy định định mức diện tích đất bình quân/học sinh khoảng 10 m2/học sinh sẽ ảnh hưởng đến số lượng phòng học. Thay vào đó, cần căn cứ vào tỉ lệ diện tích xây dựng.

Ông Phan Ngọc Phúc, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc, cho rằng để công tác xã hội hóa giáo dục được thuận lợi, việc chuyển đổi công năng sử dụng đất ngắn hạn từ đất ở sang đất giáo dục cũng cần được quan tâm. "Các trường (ngoài công lập) phải thuê đất của người dân. Theo quy định, việc xây dựng phải đúng quy hoạch. Với những trường hợp ở khu dân cư hiện hữu, Sở Quy hoạch Kiến trúc báo cáo thành phố xem xét" - ông Phúc cho biết thêm.