Thực nghiệm chương trình mới: Vẫn còn nặng

Ban soạn thảo chương trình giáo dục phổ thông mới vừa kết thúc một tháng thực nghiệm các môn học nhằm đánh giá tính khả thi và tác động của chương trình mới đến người dạy và học.

Nhiều bài khó, nặng về trang bị kiến thức

Cuộc thực nghiệm được thực hiện trên quy mô 48 trường học (18 tiểu học, 18 THCS và 12 THPT) tại 6 tỉnh thành, đại diện cho 6 vùng kinh tế - xã hội là Hà Nội, Lào Cai, Bình Định, Lâm Đồng, Cần Thơ, Bà Rịa - Vũng Tàu. Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, cách chọn mẫu này nhằm đánh giá được chính xác nhất chương trình môn học đã phù hợp, gây hứng thú cho học sinh (HS) và vừa sức giảng dạy của giáo viên (GV) ở các vùng miền khác nhau hay chưa.

Ban soạn thảo chỉ định bài, cung cấp tài liệu hướng dẫn và tập huấn cho GV để họ soạn giáo án rồi thực hiện giờ dạy. Sau mỗi tiết học, thành viên ban soạn thảo sẽ nghe HS phản hồi về sự hiểu bài, hứng thú của các em. GV dạy thực nghiệm được phát phiếu trưng cầu ý kiến về chương trình từng môn trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Tại cuộc họp báo để báo cáo kết quả thực nghiệm được tổ chức ngày 3-5, vị tổng chủ biên chương trình cho rằng sau một tháng thực nghiệm cho thấy, một số tiết học thành công, một số tiết học thất bại. "Các tiết học thành công do 3 yếu tố, trong đó đặc biệt do GV nắm vững được nội dung vấn đề, bài soạn vừa đủ thời lượng nên không quá tải. Phần lớn các bài học thực nghiệm đã xác định đúng những yêu cầu cần đạt ở mỗi bài học, chú trọng tổ chức các hoạt động học tập, tương tác của HS" - GS Thuyết cho hay.

Tuy nhiên, ông Thuyết cho biết một số yêu cầu cần đạt còn cao so với trình độ của HS, nội dung một số bài thực nghiệm tương đối khó, một số bài vẫn còn nặng về trang bị kiến thức, dung lượng của một số bài chưa phù hợp với thời lượng dạy học. Thêm vào đó, việc bố trí nhiều đơn vị kiến thức trong một bài học không tạo điều kiện cho HS thực hiện các hoạt động khám phá, luyện tập và vận dụng kiến thức vào đời sống. "Đây là những hạn chế, bất cập cần được mỗi nhóm tác giả chương trình môn học nghiêm túc xem xét và kiên quyết khắc phục trong thời gian tới" - GS Thuyết khẳng định.

Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được chỉnh sửa theo hướng nhẹ nhàng hơn. Ảnh: TẤN THẠNH

Chưa thay đổi được thói quen truyền thụ kiến thức

Đánh giá tính khả thi của chương trình, GS Thuyết cho rằng phần lớn các tiết dạy thực nghiệm diễn ra sôi nổi, mới mẻ. Nhiều GV đã vận dụng tốt phương pháp tổ chức hoạt động, trao quyền chủ động cho HS, tạo tâm thế hào hứng và các hoạt động học tập hiệu quả. Nhiều GV cũng đã mạnh dạn thay đổi ví dụ được gợi ý trong tài liệu thực nghiệm cho phù hợp với điều kiện của địa phương, linh hoạt thay đổi cách bố trí lớp học, không gian học, dùng hình thức trò chơi nhằm tăng sự thoải mái, hứng thú. Các hình thức thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi… được sử dụng khá hợp lý và hiệu quả. "Trong khi GV tiểu học rất tích cực đổi mới thì các thầy cô ở bậc học cao hơn lại có sự hạn chế. Không phải họ không hào hứng tham gia mà còn phải tập trung cho HS vào các kỳ thi" - GS Thuyết nhận xét.

Thực tế cho thấy giờ học chỉ thành công khi GV nắm vững nội dung chương trình và vận dụng được phương pháp dạy học mới để tổ chức hoạt động học tập của HS. GS Thuyết ví dụ bài dạy thực nghiệm lịch sử và sử học, một chủ đề mới được coi là khó và khô trong chương trình lịch sử lớp 10 khi được dạy tại Trường THPT số 2 Lào Cai được đánh giá là rất thành công do GV nắm chắc nội dung bài học và có phương pháp tổ chức hoạt động tốt, khơi gợi được sự hứng thú.

Tuy nhiên, kết quả thực nghiệm cho thấy một số GV vẫn chưa thay đổi được thói quen truyền thụ kiến thức đơn thuần nên chưa tạo ra được những giờ học hiệu quả, trong đó mỗi HS đều được hoạt động để tự mình tìm tòi kiến thức, rèn luyện kỹ năng và vận dụng những điều đã học để phát hiện, giải quyết các vấn đề trong cuộc sống phù hợp với lứa tuổi. Một số GV thiên về áp dụng phương pháp hỏi đáp giữa GV với một vài HS. Một số GV tuy có tổ chức cho HS làm việc nhóm nhưng cách làm việc còn mang tính hình thức, chưa tạo điều kiện để mỗi HS trong nhóm hoạt động, tự tạo ra sản phẩm của mình, đóng góp vào kết quả làm việc chung.

Việc thực nghiệm chương trình giáo dục phổ thông lần này là lần đầu tiên được thực hiện ở Việt Nam. GS Thuyết cho rằng kết quả thực nghiệm và khảo sát ý kiến giáo viên, cán bộ quản lý đem lại những bài học bổ ích đối với công tác hoàn thiện chương trình và tập huấn GV, cán bộ quản lý về chương trình và về sách giáo khoa sắp tới. Sau khi thực nghiệm, thành viên ban soạn thảo đã chỉnh sửa chương trình sao cho hoàn chỉnh và nhẹ nhàng hơn.