Trầm cảm sau sinh

Sau khi vượt cạn, ở một số phụ nữ có thể xuất hiện tình trạng thay đổi về cảm xúc như chợt vui chợt buồn hoặc tự nhiên khóc không lý do, lo âu, dễ bị kích thích, khó tập trung chú ý, mất cảm giác ngon miệng hoặc khó ngủ dù cho đứa con không quấy rối gì về ban đêm cả.

Điều này được xem là một phản ứng bình thường sau tình trạng sinh nở nếu các triệu chứng trên chỉ diễn ra trong khoảng từ ngày thứ 3 đến thứ 6 sau sinh và thường kéo dài trong vài ngày thì chấm dứt (thường không quá ngày thứ 7 sau khi sinh). Đây là “cơn buồn thoáng qua sau sinh”. Nhưng nếu tình trạng trên kéo dài hơn 10 ngày hoặc các triệu chứng ngày càng nặng hơn thì lúc đó có thể bệnh nhân bị rối loạn trầm cảm sau sinh.

Mẹ xa lánh con khi mới chào đời

Trên thế giới, tỉ lệ trung bình của trầm cảm sau sinh là 10%. Tại TPHCM trong khảo sát cuối năm 2002 do Bệnh viện (BV) Tâm thần phối hợp với BV Từ Dũ thực hiện thì tỉ lệ này là 5,3%.

Trầm cảm sau sinh được nghĩ đến khi bệnh nhân có vài triệu chứng báo hiệu như luôn cảm thấy buồn, ăn mất ngon dẫn đến sụt cân, khó ngủ, luôn cảm thấy mệt mỏi nhưng không phải do làm việc quá sức, thường hay khóc không lý do, cảm thấy bản thân vô giá trị hoặc bị một tội lỗi gì ghê gớm, cảm thấy bồn chồn, lo âu hay dễ tức giận.

Sau khi vượt cạn, sản phụ không còn cảm thấy thích thú đối với những hoạt động mà trước kia mình ưa thích như xem phim, nghe nhạc,... không quan tâm đến những sự việc chung quanh, luôn cảm thấy bi quan về tương lai và có ý nghĩ về cái chết.

Không như những người được làm mẹ khác, phụ nữ bị trầm cảm sau sinh không muốn chăm sóc con hay sợ rằng mình sẽ làm hại đứa bé. Các triệu chứng trên thường xuất hiện trong vòng 4 tuần sau khi sinh.

Nguyên nhân chính xác gây trầm cảm sau sinh hiện nay chưa rõ nhưng có giả thiết gợi ý rằng sự thay đổi vài loại nội tiết tố sinh dục trong khi có thai và ngay sau khi sinh có thể góp phần vào quá trình sinh bệnh này. Tuy nhiên, một số đối tượng dường như có tăng nguy cơ bị trầm cảm sau sinh như người đã từng bị trầm cảm, phụ nữ có cuộc sống hôn nhân không hòa thuận hay ít có người thân hoặc bạn thân để tâm sự. Những sản phụ sinh khó hay sau sinh ít được người thân giúp đỡ trong việc chăm sóc bản thân và em bé cũng có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Nhiều nguy hiểm đe dọa đứa trẻ

Trầm cảm sau sinh là một loại bệnh cần phải điều trị sớm vì nếu người mẹ có kèm thêm hoang tưởng thì có thể bệnh nhân sẽ làm hại con. Đó là những người mẹ nghĩ rằng con mình bị ma quỷ nhập, con mình chắc chắn sẽ có số phận bi thảm.

Nếu trầm cảm sau sinh kèm theo ảo thanh mệnh lệnh, nghĩa là bệnh nhân nghe một giọng nói bắt mình phải làm một điều gì đó thì có thể họ sẽ gây hại cho đứa con. Sự không quan tâm đến con do bệnh lý trầm cảm ở người mẹ còn có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển tình cảm, xã hội, ngôn ngữ, nhận thức... ở trẻ vì một đứa bé 3 tháng tuổi đã có thể cảm nhận và đáp ứng lại các biểu hiện tình cảm ở mẹ nó. Nguy hiểm hơn, nếu không chữa kịp thời, người mẹ có thể tự tử. Theo khảo sát của BV Tâm thần, 41,2% bà mẹ bị trầm cảm sau sinh có ý tưởng hay hành vi tự tử.

Những khảo sát cũng ghi nhận người mẹ thường ít khi chủ động đi khám tâm thần sớm vì họ thiếu hiểu biết về loại bệnh này. Ngoài ra, họ còn thấy xấu hổ, sợ người chung quanh phê phán vì đã có ý nghĩ không muốn chăm sóc con, không thể chăm sóc con hoặc muốn làm hại đứa bé. Họ sợ rằng nếu mình khai bệnh cho cán bộ y tế thì sẽ bị nhốt vào BV vì mình bị “điên nặng” hoặc sẽ có người đến bắt con mình đi.