2 con tin Nhật Bản và nữ tử tù Al-Qaeda

Haruna Yukawa và Kenji Goto là 2 người Nhật đến chiến trường Trung Đông đang sôi sục với 2 mục đích khác nhau. Goto là một nhà báo tự do đầy tâm huyết. Qua ngòi bút và hình ảnh báo chí, ông muốn thế giới quan tâm đến số phận đáng thương của trẻ em ở Iraq và Syria. Trong khi đó, Yukawa đi tìm câu trả lời cho câu hỏi mang tính triết học: “Tôi là ai?”.

Một cuộc đời bế tắc

Yukawa, năm nay 42 tuổi, cho biết ông đến Syria với tư cách là tư vấn an ninh quân đội. Trên Facebook, ông tự xưng là giám đốc điều hành công ty quân sự tư nhân. Yukawa đến Iraq và Syria để giúp những công ty Nhật Bản tránh khỏi những hiểm họa như 10 công nhân ngành dầu khí Nhật bị quân Hồi giáo cực đoan giết chết ở Algeria vào tháng 1-2013.

Trên thực tế, công ty của Yukawa chỉ tồn tại trong thế giới ảo Facebook. Kinh nghiệm và vốn liếng quân sự của người đàn ông đến từ vùng ven TP Chiba, cách Tokyo 1 giờ đi xe hơi, cũng rất nghèo nàn: Từng mở tiệm mua bán linh tinh đồ dùng quân đội thải ra như nón sắt, dây nịt, áo treillis...

Haruna Yukawa chụp hình kỷ niệm với lính Iraq Ảnh: FACEBOOK CỦA YUKAWA

Cuộc đời đầy bất hạnh của Yukawa có 4 cột mốc quan trọng. Năm 2005, việc kinh doanh hàng quân đội phế thải kết thúc bằng tờ đơn xin phá sản. Để có tiền trả nợ, cha ông phải bán căn nhà vốn là “của để dành cho vợ chồng Yukawa”. Trở thành kẻ vô gia cư, Yukawa ra công viên sống lây lất hết 1 tháng.

Năm 2008, cuộc sống vật chất và tinh thần đều bế tắc, Yukawa tự sát theo kiểu truyền thống võ sĩ đạo nhưng thay vì cầm dao mổ bụng, ông cắt bỏ bộ tinh hoàn nhưng không chết nhờ được vợ kịp đưa vào bệnh viện cấp cứu.

Yukawa đến Syria cuối năm 2013 bằng tiền vay mượn. Bạn bè ông cho biết lần đó ông muốn tự khám phá, đồng thời tìm cơ hội đổi vận. Tháng 4-2014, Yukawa gặp và kết bạn với Kenji Goto ở TP Aleppo - Syria. Lúc đó, Yukawa đang tham gia 1 đơn vị của FSA (Quân đội Tự do Syria, chống chính phủ Damacus). Ông viết trong nhật ký: “Đó là một cuộc gặp ly kỳ”. Đối với ông, nhà báo Goto là 1 anh hùng với những bài phóng sự chiến trường làm rúng động mọi trái tim. Yukawa thỉnh cầu Goto đưa ông đến Iraq và dạy kỹ năng sống trong môi trường “thập tử nhất sinh”. Ông còn chụp hình với Goto và tự hào khoe trên Facebook.

Tháng 6-2014, Yukawa theo Goto đến Iraq học hỏi kỹ năng sống. Cuối tháng, ông quay trở về đơn vị ở Syria qua ngả Thổ Nhĩ Kỳ để rồi ngày 14-8, trong một trận đánh với IS (Nhà nước Hồi giáo tự xưng), đơn vị FSA của Yukawa thua tan tác. Ông bị bắt sống và bị thương ở chân. Trong 1 cuộn băng video phát trên mạng, lính IS cứ tra hỏi: “Mày là ai, tại sao có mặt ở đây? Mày cầm súng để giết bọn tao phải không?”. Chúng nghi Yukawa là nhân viên CIA mặc dù ông lặp đi lặp lại: “Tôi không phải là lính”.

Tháng 10-2014, đến lượt Goto bị IS bắt trên đường trở lại chiến trường Syria để giải cứu Yukawa. Hôm 20-1 vừa qua, Yukawa và Goto xuất hiện trong một cuộn băng video mặc áo tù. Một tên đao phủ IS yêu cầu Nhật Bản nộp 200 triệu USD tiền chuộc. Chính phủ Nhật từ chối. 4 ngày sau, Yukawa bị hành quyết.

Đáng trách hay đáng thương?

Có 2 luồng ý kiến trái chiều về cuộc phiêu lưu của Haruna Yukawa ở Syria. Có người cho rằng Yukawa đáng thương nhưng cũng có người cho rằng ông đáng trách. Hành trình vào cõi chết của ông bị coi là hành động vô trách nhiệm, gây khó cho chính phủ. Bởi cách đây 11 năm cũng có 1 du khách Nhật bất chấp lời cảnh báo của cơ quan hữu trách vẫn liều mạng đến Baghdad “để tận mắt chứng kiến những gì xảy ra ở đó chứ không tin vào những gì truyền thông nói”.

Nhà báo Kim Sengupta kể lại trên tờ The Independent số ra ngày 26-1-2015: Tháng 11-2004, xuất hiện 1 thanh niên châu Á đeo ba-lô đi lang thang ở Baghdad tìm chỗ trọ giá rẻ. Thủ đô Iraq lúc bấy giờ đang thời chiến, xác chết vương vãi khắp đường phố. Người nước ngoài đi lớ ngớ ngoài đường không sớm thì muộn cũng bị bắt cóc hoặc bị giết. Chàng trai ai cũng tưởng là người Trung Quốc hóa ra là sinh viên Nhật Bản, 25 tuổi, tên là Shosei Koda.

Từ Amman, thủ đô Jordan, Koda nhảy lên xe buýt đến Baghdad bất chấp lời can ngăn của bạn bè và người thân. Anh ta tiếp đó đến Anbar sau khi thoát hiểm kỳ lạ ở Fallujah và Ramadi - hang ổ của quân nổi dậy Hồi giáo phái Sunni. Tại Anbar, Koda bị quân của Abu Musab al-Zarqawi bắt làm con tin. Al-Zarqawi là một thủ lĩnh Al-Qaeda nổi tiếng tàn ác.

Koda ngây thơ tin rằng mình là người Nhật vốn vô hại đối với Al-Qaeda nên chẳng có gì phải lo mà đâu ngờ thực tế phức tạp hơn nhiều. Al-Qaeda yêu cầu Nhật rút quân khỏi Iraq trong vòng 48 giờ nếu muốn cứu mạng Koda. Quân Nhật lúc đó thật ra chỉ một đơn vị nhỏ của Lực lượng Phòng vệ làm công việc xây dựng ở tỉnh Muthanna, phía Nam Iraq, nằm dưới quyền kiểm soát của quân đội Anh. Thủ tướng Koizumi từ chối, Koda bị chặt đầu. Thi thể anh sau đó được tìm thấy trên đường phố ở trung tâm Baghdad.

Kỳ tới: Bí ẩn Sajida al-Rishawi