Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson khẳng định vẫn còn cơ hội rất tốt để đạt được thỏa thuận hòa bình ở Trung Đông giữa Israel và Palestine, bất chấp Tổng thống Donald Trump đã quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển Đại sứ quán Mỹ đến đó.
Phát súng kết liễu?
Phát biểu sau thông báo của Tổng thống Mỹ, ông Tillerson nhấn mạnh với báo giới tại tổng hành dinh NATO ở Brussels - Bỉ: "Tổng thống cam kết theo đuổi tiến trình hòa bình Trung Đông. Ông có cả một đội ngũ để thực hiện điều này gần như ngay khi vào Nhà Trắng".
Trước đây, Tổng thống Donald Trump đã giao cho con rể Jared Kushner, cùng với luật sư Jason Greenblatt, trọng trách triển khai tiến trình hòa bình Israel - Palestine. Như vậy, tuyên bố của ông về Jerusalem ảnh hưởng gì đối với giải pháp 2 nhà nước và điều đó có ý nghĩa thế nào đối với Mỹ - vốn đóng vai trò trung gian trong tiến trình hòa bình này?
Biểu tình chống lại việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel ở TP Detroit, bang Michigan - Mỹ hôm 8-12 Ảnh: REUTERS
Người đứng đầu chính quyền Palestine Mahmoud Abbas lên tiếng bác bỏ thông báo của Tổng thống Mỹ và nhấn mạnh Washington không thể là nhà trung gian trong cuộc hòa đàm Israel - Palestine nữa. Theo ông Abbas, sự kiện này sẽ làm bùng lên chủ nghĩa quá khích trong khu vực.
Ông Hanan Ashrawi, thành viên quản trị Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO), nhận xét đó là "tiếng chuông báo tử với bất kỳ tiến trình hòa bình nào". Ông Saeb Erekat, trưởng đoàn thương thuyết của Palestine, tuyên bố với kênh Al Jazeera hôm 8-12 rằng người Palestine sẽ không đối thoại với Mỹ cho đến khi ông Donald Trump đảo ngược quyết định của mình về Jerusalem.
Giới phê bình và các đồng minh của Mỹ cho rằng quyết định của ông Donald Trump có thể hủy hoại nỗ lực hòa bình qua việc gây tổn hại các mối quan hệ của Washington trong khu vực và có khả năng đẩy người Palestine ra khỏi tiến trình này. Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian ngày 8-12 nhận định Mỹ đã tự loại mình ra khỏi tiến trình hòa bình Israel - Palestine sau khi dư luận chỉ trích dữ dội sự công nhận Jerusalem của ông Donald Trump, đồng thời cảnh báo về nguy cơ xảy ra một cuộc nổi dậy mới.
"Lâu nay, Mỹ vẫn có thể đóng vai trò trung gian trong cuộc xung đột Israel - Palestine nhưng giờ đây, họ đã tự loại mình" - Ngoại trưởng Pháp nói với đài phát thanh France Inter. Theo ông, Washington đang bị cô lập trong vấn đề này. Trong khi đó, ông Husam Zomlot, trưởng phái đoàn PLO ở Mỹ, thẳng thắn: "Họ (chính quyền Mỹ) đã nhắm bắn ngay tâm điểm của giải pháp 2 nhà nước là Jerusalem. Giải pháp này đã chết rồi, xét theo quan điểm và sự dàn xếp của Mỹ".
Báo Haaretz nhận xét tổng thống Mỹ không giết chết tiến trình hòa bình Israel - Palestine mà còn hơn thế, ông tuyên bố nó chết rồi. Bởi lẽ, sự công nhận Jerusalem của Mỹ đã làm tiêu tan ảo tưởng rằng cuộc xung đột Israel - Palestine sẽ đi đến hồi kết nếu các vấn đề cốt lõi có thể được giải quyết.
Xung đột dai dẳng
Các tổng thống Mỹ lâu nay vẫn không thể đạt được hòa bình giữa Palestine và Israel nhưng theo trang ABC.net.au, ông Donald Trump tin rằng mình có thể làm được.
Suốt hơn 50 năm qua kể từ cuộc chiến tranh Trung Đông hồi tháng 6-1967, nhiều kế hoạch hòa bình và các cuộc thương thuyết đã diễn ra. Trong đó, theo đài BBC, người ta đã đạt được một số thành công, bao gồm cuộc hòa đàm Ai Cập - Israel hay Israel - Jordan nhưng cuộc xung đột cốt lõi giữa Israel và Palestine vẫn chưa thể dàn xếp.
Xung đột tại Trung Đông nổ ra sau khi Israel chiếm đóng các vùng lãnh thổ của Palestine và thành lập nhà nước Israel do phương Tây hậu thuẫn năm 1948. Người Palestine cũng tìm cách thành lập một nhà nước độc lập, với Đông Jerusalem là thủ đô, dựa theo giải pháp 2 nhà nước do Liên Hiệp Quốc (LHQ) đề xuất trên cơ sở các đường biên giới xác lập năm 1967.
Tuy nhiên, tiến trình hòa bình Trung Đông do Mỹ bảo trợ vẫn chưa thể mang lại cho người Palestine một nhà nước độc lập trên các vùng lãnh thổ bị Israel chiếm đóng trong cuộc chiến tranh 6 ngày năm 1967, gồm: Dải Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem.
Cuộc hòa đàm Israel - Palestine, do Mỹ làm trung gian, đã chấm dứt vào tháng 3-2014. Từ đó tới nay, các bên đều không đạt được tiến bộ nào nhằm chấm dứt cuộc xung đột Palestine - Israel kéo dài hàng thập kỷ qua.
Giới chuyên môn cho rằng tiến trình hòa bình đã bị hủy hoại khi lời khẳng định chủ quyền của Israel đối với Jerusalem được đặt lên trên khẳng định của người Palestine. Điều đó sẽ chấm dứt giấc mơ của người Palestine về viễn cảnh Jerusalem trở thành một thủ đô được chia sẻ theo giải pháp 2 nhà nước. Với người Palestine, không thể có chuyện thủ đô của họ là nơi nào khác ngoài Jerusalem.
Trong kế hoạch phân chia lãnh thổ năm 1947 đối với Palestine, LHQ đã đặt Jerusalem dưới "chế độ quốc tế thường trực" thuộc quyền quản trị của tổ chức này. Không bên nào có thể tuyên bố thành phố này là thủ đô của mình. Lập trường của LHQ không hề thay đổi ngay cả khi Israel chiếm Thành Cổ và Đông Jerusalem từ tay Jordan năm 1967 hay thông qua đạo luật năm 1980 tuyên bố Jerusalem là thủ đô "mãi mãi, không thể chia cắt" của nước này. Tuy nhiên, đến nay, cộng đồng quốc tế - kể cả Mỹ - vẫn từ chối công nhận chủ quyền của Israel đối với Jerusalem.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 9-12
Kỳ tới: Số phận người Palestine
Mỹ "thúc đẩy hòa bình"
Tại cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an LHQ hôm 8-12, Đại sứ Mỹ Nikki Haley tuyên bố LHQ là lực lượng tiêu cực trong tiến trình hòa bình Israel - Palestine. Theo bà, LHQ đã gây nhiều tổn hại cho các triển vọng hòa bình Trung Đông hơn là thúc đẩy chúng.
Bà Haley cho rằng khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, không có nghĩa là Mỹ khẳng định lập trường về ranh giới chủ quyền của Israel ở thánh địa này. Điều đó sẽ được quyết định trong cuộc đàm phán giữa chính quyền Israel và Palestine. Bà Haley còn quả quyết sự công nhận của Tổng thống Donald Trump sẽ thúc đẩy hòa bình ở Trung Đông.
và quét mã QR
Bình luận (0)