Mỹ, Iran đau đầu vì Ả Rập Saudi

Tuyên bố trên căn cứ vào các hình ảnh vệ tinh của Google chụp tại TP King Abdulaziz chuyên về Khoa học và Công nghệ (KACST). Theo chuyên gia Robert Kelley, cựu giám đốc IAEA và từng làm việc tại Bộ Năng lượng Mỹ, hình ảnh vệ tinh mới nhất cho thấy việc xây dựng lò phản ứng hạt nhân đạt được tiến bộ "nhanh chóng", chỉ 3 tháng sau khi quốc gia vùng Vịnh này công bố kế hoạch xây dựng. Ông Kelley ước tính lò phản ứng có thể được hoàn thành trong "9 tháng đến 1 năm".

Cũng theo ông Kelley, cơ sở ở ngoại ô thủ đô Riyadh của Ả Rập Saudi được sử dụng làm nơi nghiên cứu và chế tạo lò phản ứng hạt nhân. Ông này tỏ ra ngạc nhiên về kế hoạch có phần "không minh bạch" của Ả Rập Saudi. Ông Kelly cho rằng trước khi Ả Rập Saudi đưa nhiên liệu hạt nhân vào lò phản ứng thì nước này phải tuân thủ quy định cho thanh sát viên Liên Hiệp Quốc đến kiểm tra.

Ảnh chụp vệ tinh TP King Abdulaziz chuyên về Khoa học và Công nghệ (KACST) Ảnh: GOOGLE MAPS

Trong khi đó, Đài CNN đưa tin Ả Rập Saudi cởi mở hơn về chương trình hạt nhân của mình với IAEA, cụ thể hồi tháng 7 năm ngoái, cơ quan này đã gửi một đội tới Ả Rập Saudi để kiểm tra các kế hoạch xây dựng. Nước này nhiều lần cam kết rằng chương trình hạt nhân hoàn toàn hòa bình.

Ả Rập Saudi đã ký hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân từ 3 thế kỷ trước. Ông Kelly nói "vương quốc có dấu hiệu muốn thay đổi thỏa thuận với IAEA". Quy mô của lò phản ứng hạt nhân có phần lớn hơn so với những gì vương quốc này cam kết xây dựng vì mục đích năng lượng, theo quan sát của ông Kelly.

Ông Kelly cho biết thêm lò phản ứng của Ả Rập Saudi do công ty thuộc sở hữu của chính phủ Argentina là INVAP xây dựng. "Tôi chắc chắn rằng Argentina sẽ không cung cấp nhiên liệu uranium cho một quốc gia không có HIệp định về tự vệ có hiệu lực", ông Kelly nói.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước cho biết đã phê duyệt 7 đơn cho phép các công ty Mỹ bán công nghệ điện hạt nhân và hỗ trợ cho Ả Rập Saudi. Khi được hỏi liệu Ả Rập Saudi có thể được chấp nhận trở thành cường quốc hạt nhân hay không, phát ngôn của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã không rõ ràng trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình hôm 5-4.

Ả Rập Saudi công khai tham vọng hạt nhân của mình cách đây 9 năm, nhưng các kế hoạch đã đi quá đà trong khuôn khổ Kế hoạch "Tầm nhìn 2030", một chiến lược nhằm loại bỏ Ả Rập Saudi khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ và đa dạng hóa nền kinh tế và năng lượng.