"Thủ lĩnh bóng tối" của Taliban lên tiếng

Theo Reuters, trong một tuyên bố bằng văn bản do Taliban công bố sau khi phong trào này thông báo các vị trí trong "chính phủ mới" ngày 7-9, ông Akhundzada cam kết: "Chúng tôi sẽ xây dựng lại đất nước bị chiến tranh tàn phá".

Đây là tuyên bố đầu tiên của "thủ lĩnh bóng tối" kể từ lúc Taliban tiếp quản thủ đô Kabul ngày 15-8. Ông Akhundzada nhấn mạnh Taliban sẽ tuân thủ luật pháp quốc tế, hiệp ước và cam kết miễn là chúng không xung đột với luật Hồi giáo.

Tấm ảnh duy nhất được biết tới của ông Haibatullah Akhundzada. Trong ảnh, ông nhìn thẳng với khuôn mặt không bộc lộ cảm xúc. Ảnh: Reuters

Được biết đến là một giáo sĩ theo đường lối cứng rắn, có con trai là một kẻ đánh bom tự sát, ông Akhundzada dành phần lớn thời gian lãnh đạo Taliban từ trong bóng tối, để những người khác dẫn đầu đoàn đàm phán của phong trào này với Mỹ và các đồng minh của Washington. Ông Akhundzada được cho là khoảng 60 tuổi, đến từ TP Kandahar.

Một số nhà phân tích nghiên cứu về Taliban nói rằng ông Akhundzada chịu trách nhiệm hướng dẫn, hàn gắn và quản lý việc hợp tác với các đồng minh của Taliban cũng như đối phó với kẻ địch. Những người khác cho biết sức mạnh thực sự của Taliban do các phe phái quân sự của phong trào này nắm giữ.

Theo Liên Hiệp Quốc, khi Taliban nắm quyền giai đoạn 1996-2001 và áp đặt luật Hồi giáo Sharia nghiêm ngặt, ông Akhundzada trở thành người đứng đầu bộ phận "thực thi công lý" của phong trào này. 

Sau khi Mỹ can thiệp vào Afghanistan, lật đổ Taliban, ông Akhundzada trốn sang Pakistan và thuyết giáo tại một nhà thờ Hồi giáo trong 15 năm. Một cựu học sinh nhớ lại bài phát biểu của ông Akhundzada ở TP Quetta - Pakistan năm 2014: "Ông ấy nói nhiều về Mỹ và chiến tranh, đồng thời khẳng định sẽ không từ bỏ cuộc thánh chiến".

Reuters tiết lộ ngay cả thủ lĩnh Al-Qaeda Ayman Al-Zawahri cũng bày tỏ lòng trung thành với ông Akhundzada trong một bản ghi audio trực tuyến sau khi Taliban tiếp quản Afghanistan.

Không giống như các thủ lĩnh Taliban khác, ông Akhundzada không nằm trong danh sách trừng phạt của Liên Hiệp Quốc. Con trai Abdur Rahman của ông đã thiệt mạng khi thực hiện một vụ đánh bom tự sát tại căn cứ quân sự Afghanistan ở tỉnh Helmand tháng 7-2017, theo một phát ngôn viên của Taliban.

Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 8-9 nhận định Taliban "thực sự là một vấn đề" đối với Trung Quốc và Bắc Kinh sẽ phải cố gắng dàn xếp một số thỏa thuận với phong trào này. Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết cả Nga, Pakistan và Iran cũng cố gắng thoả thuận với Taliban.

Tổng thống Biden phát biểu tại Nhà Trắng ngày 7-9. Ảnh: AP

Reuters cho hay bình luận của Tổng thống Biden có thể bắt nguồn từ cuộc họp gần đây giữa Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị và thành viên Ủy ban Chính trị Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar.

Trong cuộc họp báo ngày 7-9, Taliban cho biết ông Baradar sẽ đảm nhiệm vị trí quyền lực thứ 2 trong chính phủ. Như vậy, ông Baradar sẽ là phó thủ tướng của Afghanistan.

Một số phương tiện truyền thông đưa tin các công ty Trung Quốc đã được quyền khai thác khoáng sản ở các khu vực của Afghanistan.

Đầu tuần này, Taliban bày tỏ mong muốn gia nhập hành lang kinh tế Pakistan - Trung Quốc (CPEC), cửa ngõ kinh tế kết nối các khu vực lớn ở Trung Quốc đến cảng ở Pakistan.