Mỹ và "ngã ba đường" vũ khí hạt nhân của Ả Rập Saudi

Theo AP, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Rick Perry tại một hội nghị điện hạt nhân ở Vienna - Áo đã tuyên bố Washington chỉ cung cấp công nghệ điện hạt nhân cho Riyadh nếu họ ký thỏa thuận với cơ quan giám sát của Liên Hiệp Quốc, qua đó cho phép hoạt động thanh tra nhanh chóng.

Tuy nhiên, Ả Rập Saudi không muốn một thỏa thuận như thế - vốn ngăn làm giàu urani và tái chế nhiên liệu.

Hôm 18-9, Hai thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Mỹ là Ed Markey và Jeff Merkley - các thành viên Ủy ban Đối ngoại Thượng viện - đã viết thư cho Ngoại trưởng Mike Pompeo, kêu gọi Washington ngừng đàm phán xây dựng lò phản ứng hạt nhân với Riyadh.

Hai ông này lo ngại việc Ả Rập Saudi không đồng ý những hạn chế về phổ biến vũ khí hạt nhân sau khi Thái tử Mohammed bin Salman khẳng định nước ông không muốn vũ khí hạt nhân nhưng sẽ phát triển chúng nếu Iran cũng làm như vậy.

"Chia sẻ công nghệ hạt nhân với Ả Rập Saudi, đặc biệt là khi không có biện pháp bảo vệ đầy đủ, sẽ cho Riyadh các công cụ cần thiết để biến tầm nhìn vũ khí hạt nhân của Thái tử (Mohammed bin Salman) thành hiện thực" – một đoạn trong thư viết.

Bộ Ngoại giao và Bộ Năng lượng Mỹ chưa bình luận về thông tin trên.

Các Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Mỹ hôm 18-9 kêu gọi Tổng thống Donald Trump ngừng đàm phán xây dựng lò phản ứng hạt nhân với Ả Rập Saudi. Ảnh: AP

Đề nghị trên được đưa ra sau vụ tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) nhằm vào các cơ sở dầu mỏ quan trọng của Ả Rập Saudi vào cuối tuần rồi. Giám đốc điều hành Trung tâm Giáo dục Chính sách Không phổ biến vũ khí hạt nhân Henry Sokolski, bình luận: "Tại sao phải cân nhắc việc giúp vương quốc xây dựng lò phản ứng hạt nhân sau vụ tấn công vào một cơ sở năng lượng? Điều gì khiến mọi người tin rằng đó là hành động thông minh?".

Ông Perry trước đó nói rằng nếu Mỹ không làm việc với Ả Rập Saudi thì các nhà cung cấp khác như Trung Quốc và Nga có thể giúp vương quốc phát triển năng lượng hạt nhân. Đáp lại, một số nghị sĩ Mỹ cảnh báo trong trường hợp Trung Quốc và Nga làm điều này mà không có biện pháp bảo vệ, Washington sẽ chống lại việc đó.

Cũng trong ngày 18-9, ông Pompeo lên án vụ tấn công bằng UAV ở Ả Rập Saudi là "hành động chiến tranh". Ngoại trưởng Mỹ cũng tố cáo Iran đứng sau vụ tấn công này sau khi Riyadh tung bằng chứng bao gồm "mảnh vỡ của 25 UAV và tên lửa hành trình" được Tehran tài trợ.

Một quan chức Mỹ (giấu tên) cho biết "vụ tấn công liên quan đến tên lửa hành trình từ Iran và bằng chứng" sẽ được trình bày tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào tuần tới.