“Liên minh (Mỹ-Philippines) vẫn tồn tại. Không nên lo lắng về bất kỳ sự thay đổi nào trong liên minh. Tôi không cần phải liên minh với các quốc gia khác” – ông Duterte nói với phương tiện truyền thông Nhật Bản tại thủ đô Manila ngày 24-10, theo hãng tin Kyodo News.
Trong chuyến công du 4 ngày tới Trung Quốc gần đây, nhà lãnh đạo Philippines bắn tiếng với giới lãnh đạo doanh nghiệp nước này rằng Manila “đang cắt đứt quan hệ kinh tế và quân sự” với Washington. Ông còn nửa đùa nửa thật “sắp tới Philippines sẽ còn dựa vào Trung Quốc dài dài”.
Các phụ tá của Tổng thống Duterte và bản thân ông sau đó đính chính, nói rằng phát biểu tại Bắc Kinh không có nghĩa là Philippines muốn cắt đứt quan hệ với Mỹ.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tại TP Davao hôm 22-10. Ảnh: REUTERS
Vào đêm trước chuyến thăm Nhật Bản – dự kiến bắt đầu từ 25-10 – Tổng thống Duterte phân bua ông chỉ có kế hoạch “liên minh thương mại” với Trung Quốc, ngoài ra không có ý khác.
Trong khi đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe – người muốn giữ mối quan hệ chặt chẽ với Philippines nhân chuyến thăm của ông Duterte – sẽ phải ứng xử khôn khéo để không đẩy Manila lại gần Bắc Kinh hơn.
Giáo sư Narushige Michishita tại Viện Nghiên cứu Chính sách quốc gia Nhật Bản, thừa nhận: “Đó là một điều không may và chúng tôi đang rất lo lắng. Nhưng cam kết của Nhật Bản đối với Philippines sẽ không thay đổi”. Mỹ và Nhật Bản là đồng minh quân sự. Việc Philippines tuyên bố muốn quay lưng lại với Mỹ có thể gây lúng túng cho Nhật Bản khi tham chiếu đến các vấn đề liên quan giữa 2 nước.
Các quan chức Nhật Bản cho biết Thủ tướng Abe sẽ không công khai việc cố gắng làm trung gian giữa Tokyo và Washington. Một quan chức chính phủ cấp cao Nhật Bản cũng cho rằng nhà lãnh đạo Philippines sẽ không có cảm giác tiêu cực với Nhật Bản giống như đã từng có với Mỹ. Philippines trước đây từng là thuộc địa của Mỹ và Tổng thống Duterte nhiều lần tỏ ra không thoải mái khi nhắc đến quá khứ.
Dự kiến Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida sẽ chiêu đãi nhà lãnh đạo Philippines bữa tối, trong khi Thủ tướng Abe có cuộc hội đàm riêng hiếm hoi với Tổng thống Duterte tại nhà riêng của ông ở thủ đô Tokyo sau đó 1 ngày.