Cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp VN

Theo tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý dự án đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch - Đầu tư), tính đến nay, các nước khối ASEAN đã có 7 nước đầu tư vào VN 578 dự án với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 10,5 tỉ USD. Hai nước ASEAN chưa có đầu tư ở VN là Brunei và Myanmar.

Các dự án ASEAN chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực: công nghiệp nặng với 107 dự án; khách sạn, du lịch còn 35 dự án; xây dựng khu đô thị mới có 3 dự án; đầu tư xây dựng cơ bản đã có 353 dự án, trong đó có 229 dự án đã đi vào hoạt động sản xuất và kinh doanh, tạo việc làm cho gần 50.000 lao động trực tiếp. Chỉ tính năm 2000, các dự án ASEAN đã tạo doanh thu trên 1,1 tỉ USD, tham gia xuất khẩu gần 100 triệu USD.

VN đầu tư vào các nước ASEAN còn rất hạn chế

Ngược lại, đầu tư của VN vào các nước còn rất hạn chế. Tiến sĩ Phạm Quốc Trụ, Vụ Hợp tác Kinh tế đa phương (Bộ Ngoại giao), cho rằng: “Đầu tư của VN ở nước ngoài chỉ chủ yếu vào các nước Đông Âu và Liên Xô cũ, do ở đây có mạng lưới người VN làm ăn sinh sống nhiều. Riêng trong khối ASEAN, VN mới đầu tư chủ yếu vào Lào và Campuchia nhưng với số lượng rất khiêm tốn, các nước ASEAN khác hầu như chưa có”.

Theo phân tích của tiến sĩ Phạm Quốc Trụ, khi thâm nhập vào thị trường các nước ASEAN, các nhà đầu tư VN sẽ gặp những khó khăn nhất định. Đó là: Thiếu mạng lưới người VN làm ăn sinh sống để làm chỗ dựa ban đầu khi thâm nhập thị trường. Hạn chế về vốn và công nghệ trong cạnh tranh. Thiếu một hệ thống hỗ trợ (kể cả các định chế đảm bảo đầu tư). Ông Nguyễn Duy Lễ - Phó Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp VN tại TPHCM - cũng đồng tình với ý kiến này vì các DN VN hết 90% là DN vừa và nhỏ, hạn chế cả về trang thiết bị, công nghệ đến việc nghiên cứu phát triển thị trường.

Vẫn có khả năng đi tắt, đón đầu

Tuy nhiên, trong bối cảnh chung và tiến trình hội nhập sắp tới, các DN VN vẫn hy vọng có thể đi tắt, đón đầu để tự tạo thế đứng vững chắc cho VN trong quan hệ quốc tế và khu vực. Ông Nguyễn Duy Lễ cho rằng, các DN VN sẽ có nhiều cơ hội mở rộng quan hệ hợp tác, đầu tư, chuyển giao công nghệ với các bạn hàng nước ngoài nhờ những cam kết đa phương khiến các nhà đầu tư nước ngoài yên tâm hơn. Hợp tác với DN nước ngoài là con đường nhanh nhất để các DN VN phát triển thông qua tiêu thụ hoặc cung cấp nguyên liệu, sản phẩm dịch vụ, công nghệ thông tin, học hỏi kinh nghiệm... Mặt khác, nhờ những thành quả của khoa học công nghệ và khoa học quản lý, các DN có thể đi thẳng vào những lĩnh vực mới, tiếp thu những kỹ năng mới, rút ngắn khoảng cách về trình độ và tốc độ phát triển so với các bạn hàng nước ngoài trong tiến trình phát triển.

Trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư nước ngoài ngày càng gay gắt, nhiều nước đã rất tích cực cải thiện môi trường đầu tư nhằm làm tăng tính hấp dẫn đối với đầu tư nước ngoài. Các nước đều có nhiều biện pháp ưu đãi đặc biệt đối với các nhà đầu tư nước ngoài, có khi chính sách còn ưu đãi hơn các nhà đầu tư bản địa. Các DN nhìn nhận đây là những điều kiện thuận lợi mà các DN VN cần tranh thủ khai thác nhằm tăng cường hoạt động đầu tư tại các nước ASEAN.