Phải công khai, minh bạch dự án

Chiều 3-3, Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP HCM đã tổ chức giám sát việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân; giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân trên địa bàn thành phố từ ngày 1-7-2016 đến ngày 1-7-2021 đối với Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), Văn phòng Đăng ký đất đai, Sở Xây dựng.

Nhiều khó khăn, tồn tại

Tại buổi giám sát, Sở TN-MT cho biết trong thời gian trên, sở này tiếp 1.027 lượt công dân; hơn 2.900 đơn khiếu nại, tố cáo, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực đất đai như cấp giấy chứng nhận, thu hồi đất, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Sở TN-MT nhìn nhận việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai còn mang nặng mệnh lệnh hành chính, nhiều quyết định chưa thấu tình đạt lý. Trong khi đó, công tác quản lý đất đai ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức, đối với cấp huyện, xã là nơi làm việc trực tiếp với người dân thì trình độ, năng lực cán bộ còn hạn chế, cơ cấu, tổ chức hay thay đổi.

Đoàn ĐBQH TP HCM tổ chức buổi giám giát về việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân; giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân trên địa bàn thành phố, chiều 3-3

Bà Bùi Thị Bích Tuyền, Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố, cho biết đã tiếp nhận 3.432 đơn khiếu nại, tố cáo (đã giải quyết 2.995 đơn); các chi nhánh tiếp nhận hơn 3.000 đơn (đã giải quyết 2.992 đơn, còn lại do nội dung có sự phối hợp giữa các ngành). Theo lãnh đạo Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố, hiện nay số lượng hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đất đai rất lớn, với trung bình trên 600.000 hồ sơ/năm, chưa kể việc cung cấp thông tin đất đai, bản đồ, thống kê, kiểm kê đất đai. Đồng thời, các hồ sơ này mang giá trị cao và là tài sản quan trọng của người sử dụng đất, hồ sơ lưu trữ liên quan đến đất đai đều có thời hạn vĩnh viễn nhưng trụ sở làm việc, kho lưu trữ hạn chế.

Sở Xây dựng cho hay trong 159/267 đơn khiếu nại được đơn vị này giải quyết chỉ có 2 khiếu nại đúng, 154 khiếu nại sai, còn lại là đúng một phần; trong 35 tố cáo thì chỉ có 3 tố cáo đúng, 29 tố cáo sai, còn lại là tố cáo có đúng có sai. Chia sẻ khó khăn trong giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Thị Thu Nga thông tin nhiều hồ sơ nhà đất phức tạp, có quá trình quản lý và sử dụng qua nhiều thời kỳ. Có nhiều đơn khiếu nại nhà đất đối với quyết định cũ, có trường hợp qua mấy chục năm rồi mới khiếu nại khiến công tác thẩm tra, xác minh rất mất thời gian. Hay việc lưu trữ hồ sơ hiện ở nhiều nơi, không còn đầy đủ; có nhiều vụ việc kể cả liên hệ với quận nhờ trích lục toàn bộ hồ sơ gốc cũng không đủ vì thiếu giấy tờ pháp lý. Do đó, Sở Xây dựng đề nghị xem xét tăng thời hạn giải quyết khiếu nại liên quan đến lĩnh vực quản lý xây dựng, nhà ở cũ thuộc sở hữu nhà nước để tạo điều kiện cho các cơ quan giải quyết khiếu nại bảo đảm thời hạn đúng quy định.

Tránh việc "úp úp, mở mở"

ĐBQH Nguyễn Sỹ Quang, Phó Giám đốc Công an thành phố, cho biết hiện nay 80% đơn thư khiếu nại, tố cáo liên quan đất đai và TN-MT. Đây là vấn đề nóng. ĐB Nguyễn Sỹ Quang cho rằng cần làm rõ nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, tố cáo để từ đó có giải pháp giảm vấn đề này. Đây cũng chính là mục đích cuối cùng của giám sát. Theo ông, nguyên nhân đầu tiên là thể chế, chính sách có nhiều bất cập. Rồi công tác cán bộ có liên quan cũng có nhiều cái làm không đúng, quan liêu. Đáng nói là việc công khai, minh bạch thông tin rất hạn chế. Ngay cả việc công khai cho người dân hiểu được chính sách, việc thu hồi đất, hay công tác đối thoại cũng rất hạn chế. Từ đó, ĐB Nguyễn Sỹ Quang đề nghị các cơ quan nghiên cứu kỹ thể chế, quy định nào chưa hợp lý thì các cơ quan cần nêu rõ để Đoàn ĐBQH TP HCM tập hợp, kiến nghị. "Nếu dự án được thông báo rõ ràng, công khai, minh bạch, giá cả sát thị trường, đối thoại, giải quyết thì đâu có khiếu kiện. Ngược lại, nếu úp úp mở mở, lợi ích nhóm thì dễ dẫn đến khiếu nại, tố cáo" - ĐB Nguyễn Sỹ Quang nhìn nhận.

ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố, đánh giá quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay của thành phố có hết nhưng thực hiện nhiều bất cập. Vừa qua, UBND TP HCM chuyển Sở Tư pháp rà soát nhiều vụ việc của các sở, ngành khiến cho việc giải quyết khiếu nại, tố cáo bị chậm, dẫn đến hồ sơ quá hạn nhiều. ĐB Nguyễn Thị Hồng Hạnh đề nghị các sở, ngành tham mưu cần phát huy tốt vai trò của mình hơn.

Kết luận buổi giám sát, ĐB Văn Thị Bạch Tuyết, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP HCM, đề nghị các cơ quan hạn chế việc để khiếu nại lần 2 hay phải sửa, thu hồi cái quyết định khiếu nại lần 1. Bà cho rằng phần mềm quản lý giải quyết khiếu nại, tố cáo chung cho các sở, ngành của thành phố vẫn chưa hoàn thiện mà thực hiện theo phần mềm của trung ương thì còn khó khăn. Do đó, các cơ quan cần nghiên cứu, kiến nghị cụ thể hơn.