Oscar 2003: Đạo diễn “huyền thoại” Roman Polanski

Cuộc đời thăng trầm đầy bi kịch.- Như Schindler’s list của Steven Spielberg cách đây 10 năm, The Pianist (Nghệ sĩ dương cầm) cũng nói về nỗi ám ảnh diệt chủng Đức quốc xã. Tuy nhiên, Polanski khác Spielberg ở chỗ bản thân ông từng trực nghiệm nạn diệt chủng, (mới 7 tuổi) đã thoát chết bằng cách bò ra khỏi hàng rào trại tập trung tại khu ổ chuột Krakow rồi sau đó khóc mẹ khi bà bị giết trong phòng hơi ngạt tại một trại tị nạn Đức quốc xã. Gốc Ba Lan, Polanski sinh tại Paris, học Đại học Điện ảnh Ba Lan và nổi tiếng trong làng nghệ thuật thứ bảy từ tác phẩm đầu tay Knife in the water năm 1962 (giành giải Phê bình LHP Venice). Sau khi dọn sang Mỹ, Polanski bắt đầu chứng kiến bi kịch này đến bi kịch khác trong cuộc đời và cú sốc đau lòng nhất là vụ vợ ông (đang mang thai) - diễn viên Sharon Tate - bị giết chết bởi một giáo phái kỳ thị chủng tộc. Nỗi buồn số phận đưa Polanski đến với những tác phẩm u ám, như phim Macbeth (dựng từ tác phẩm văn học của William Shakespeare) tung ra năm 1971. Năm 1974, ông đạo diễn phim Chinatown (giành Oscar giải kịch bản nguyên thủy trong tổng cộng 11 đề cử). Bước ngoặt cuộc đời lại xảy ra khi vài năm sau, ông bị kết tội quan hệ với một trẻ vị thành niên tại nhà diễn viên Jack Nicholson. Sợ bị tù, Polanski đi khỏi Mỹ và sang châu Âu. Thời gian ở châu Âu, Polanski làm nhiều phim thuộc đủ chủ đề. Cuối cùng, ông quay về phong cách cổ điển truyền thống châu Âu, với The Pianist – câu chuyện về nghệ sĩ dương cầm Do Thái Wladyslaw Szpilman thời Đức quốc xã, dựng từ hồi ký Szpilman và từ trực nghiệm sống cũng như hồi ức quá khứ của chính ông. Steven Spielberg từng đề nghị Polanski đạo diễn phim Schindler’s list nhưng Polanski từ chối bởi bản thân ông thời điểm đó đã bị ám ảnh bởi tập hồi ký viết từ năm 1946 của Wladyslaw Szpilman (mất năm 2000, ở tuổi 88).

Liệu đạo diễn phim The Pianist có đến dự giải Oscar?.- Được xem là đạo diễn huyền thoại trong làng điện ảnh thế giới, Polanski (69 tuổi) đã lãnh nhiều giải trong hệ thống giải điện ảnh châu Âu và cả Viện Hàn lâm Pháp. Ông cũng là thành viên Viện Hàn lâm Mỹ thuật Pháp. Trong The Pianist, bóng ma diệt chủng Đức quốc xã ghê rợn hơn cả Schindler’s list (đoạt 7 Oscar 1993, trong đó có giải phim hay nhất và giải đạo diễn cho Spielberg), chẳng hạn cảnh lính Đức quốc xã ném người già (khi ông không đứng lên chào chúng) hoặc cảnh một người đói liếm cháo đổ trên vỉa hè... Diễn viên Mỹ Adrien Brody (đề cử nam diễn viên chính Oscar 2003) rất xuất sắc trong vai nghệ sĩ dương cầm Wladyslaw Szpilman. Đến nay, thượng tuần tháng 3-2003, vẫn không có tin chính xác Polanski sang Mỹ dự lễ Oscar 2003 hay không và việc dự báo kết quả The Pianist càng khó bởi chính trị là yếu tố chủ yếu (không kể “vụ án tình dục” năm nào của Polanski), khi ban giám khảo Oscar thường “xử lý khéo” các phim liên quan chính trị hoặc đề tài không phù hợp bối cảnh chính trị (đặc biệt trong không khí Chính phủ Mỹ đang “cổ xúy” chiến tranh hơn là chống thảm họa chiến tranh như hiện nay).