Đối thoại với thanh xuân

Nghe đến tên Nietzsche, nhà triết học lớn phương Tây với những tư tưởng thông thái và lối viết phức tạp (đôi chỗ rối rắm và kinh viện), người trẻ dễ có thái độ "kính nhi viễn chi" và ngại ngần khi tiếp cận. Thế nhưng, "Lời của Nietzsche cho người trẻ" - do Shiratori Haruhiko biên soạn, chọn lọc và trích dẫn - lại là một bộ sách dễ đọc và hấp dẫn với những đoạn ngắn chứa đầy những ý tưởng thi vị, những câu "danh ngôn" bổ ích…

Bộ "Lời của Nietzsche cho người trẻ" (người dịch: Nguyễn Đỗ An Nhiên; NXB Thế giới, 2018) gồm 2 quyển: "Tình yêu - Ý chí - Khát vọng" (tập 1); "Tri thức - Nghệ thuật - Lối sống" (tập 2) đều không dày, không đòi hỏi việc đọc liên tục, xuyên suốt. Ngược lại, bạn có thể đọc như một cuốn cẩm nang, một cuốn sách gối đầu giường, thỉnh thoảng mang ra đọc để nhắc nhở mình phải sống với nhiệt huyết tràn đầy.

Xuyên suốt cả 2 quyển, người đọc sẽ nhận thấy thông điệp của Nietzsche muốn truyền đến với chúng ta: "Hãy dũng cảm lên, hãy dũng cảm đến mức khiến người khác sợ hãi… Hãy cười lên đi. Hãy rạng rỡ lên. Hãy vui sướng như đứa trẻ với tình cảm hồn nhiên, trong sáng nhất". Khác với quan điểm thường thấy về tuổi trẻ như là những tháng năm rực rỡ, nồng nhiệt, Nietzsche cho rằng: Thời đại nào cũng vậy, thanh xuân luôn là điều gì đó vô cùng khó chịu. Tại sao ư? Bởi cơ thể trẻ trung căng tràn sức sống nhưng công việc, cuộc sống chỉ mới ở ngưỡng cửa cuộc đời, đối mặt với sự kém tự tin, sự do dự, mơ hồ, bất an và vấp ngã…

Chỉ đích danh những nỗi buồn khó chịu đó, thế nhưng, Nietzsche không ủng hộ người trẻ sa vào nỗi buồn thanh xuân lãng mạn, mà đề nghị hãy sống bằng cách đối mặt với những khó khăn, những thử thách không ngừng kéo tới. Hãy tiến lên chứ đừng chờ đợi, hãy đối mặt chứ đừng né tránh, hãy biến chất độc thành thuốc tăng lực, khiến cho những trở ngại, căm hận, vứt bỏ, đố kỵ, bất tín, tham lam… thành những liều thuốc bổ, để bản thân mạnh mẽ hơn. Theo ông, không phải bởi môi trường xung quanh, mà chính sự sảng khoái đến từ một tinh thần, một ý chí sảng khoái.

Bìa 2 cuốn sách “Lời của Nietzsche cho người trẻ”

Thái độ sống thách thức và "ngông nghênh" này không chỉ cần thiết đối với người trẻ, mà với những ai muốn trẻ, muốn tâm hồn mình luôn nồng nhiệt và đầy sức mạnh chuyển động.

Ý chí - Khát vọng - Tri thức - Nghệ thuật sống… là những chủ đề không hề mới, thế nhưng, Nietzsche đã lý giải chúng bằng cái nhìn sâu sắc mang tính trải nghiệm của bản thân, bằng ý chí thúc đẩy chúng ta vươn đến tầm cao và bằng văn phong thi vị, đầy nhiệt huyết. Không hề khô khan hay kinh viện, ngược lại, ông xứng danh "một triết gia của mặt đất", triết gia mang phong cách nghệ sĩ.

Trong bộ sách này, có những trang viết thú vị về tình yêu. Chẳng hạn, mối nguy hiểm của việc quá yêu, vì sao người ta thích "được yêu" hơn là "yêu" người khác… Hoặc việc Nietzsche giải mã: cái gì làm nên sự sáng tạo độc đáo, làm sao để thưởng thức con người thật hấp dẫn, làm sao để tận hưởng sự cô đơn, để không sợ sự cô độc… Những đoạn ngắn nhưng đầy đủ ý tứ (thậm chí có ý tưởng để ngỏ), mở ra vô tận những khả năng diễn giải và đối thoại. Như thế, vẫn là Tri thức - Nghệ thuật - Lối sống tưởng đã quen thuộc, sự khơi gợi độc đáo của Nietzsche khiến chúng ta ngẫm lại nhiều vấn đề mới. Đọc để thấy "triết học của Nietzsche không khó, chỉ cần đọc thử một chút, hẳn bạn sẽ cảm thấy hưng phấn. Không phải văn phong của Nietzsche khiến độc giả hưng phấn mà vì độc giả nhận được sự khích lệ, được truyền cảm hứng, được tư do tư duy bằng cái đầu của chính mình. Đó chính là sức hút lớn nhất của Nietzsche" (Shiratori Haruhiko).

Đọc "Lời của Nietzsche cho người trẻ" không chỉ cảm nhận sự sâu sắc và thông thái của Nietzsche mà còn thấy được sự thông thái, sâu sắc của Shiratori Haruhiko trong sự lựa chọn và biên soạn. Không chỉ Nietzsche mà Haruhiko cũng xứng đáng là một học giả đứng giữa những bờ cõi của triết học - tôn giáo và văn chương.