Giáo sư Hà Văn Tấn qua đời ở tuổi 82

GS Hà Văn Tấn (trái) cùng cố GS Trần Quốc Vượng - Ảnh: tư liệu

GS.TSKH Vũ Minh Giang, Phó chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, cho biết GS Hà Văn Tấn đã qua đời vào 21 giờ 2 phút ngày 27-11 tại Bệnh viện Lão khoa (Hà Nội), hưởng thọ 82 tuổi,

GS, Nhà giáo nhân dân Hà Văn Tấn sinh năm 1937 tại xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh (cùng làng với đại thi hào Nguyễn Du) - một vùng đất, một dòng họ hiếu học và có truyền thống khoa bảng với nhiều danh nhân hiền tài.

Khi còn nhỏ, GS Hà Văn Tấn sống và học tập ở quê hương, thừa hưởng truyền thống gia đình, dòng họ và mảnh đất văn hiến nơi ông sinh ra. Đầu năm 1955, sau khi tốt nghiệp lớp 9, ông ra Hà Nội. Sau một năm vừa học vừa làm vất vả, Hà Văn Tấn quyết định vào học khoa Sử, ĐH Sư phạm.

GS Hà Văn Tấn (thứ hai từ phải qua, hàng đứng) cùng các GS sử học chụp ảnh lưu niệm với cố GS Trần Văn Giàu và phu nhân - Ảnh: tư liệu

Năm 1957, ở tuổi 20, GS Tấn đã tốt nghiệp đại học và ở lại trường làm cán bộ bộ môn Lịch sử cổ đại Việt Nam, ĐH Sư phạm, do GS Đào Duy Anh phụ trách. Trong nhiều năm, ông là chủ nhiệm Bộ môn Phương pháp luận sử học, Khoa lịch sử.

Năm 1988, ông bắt đầu công tác ở Viện Khảo cổ học, sau đó làm Viện trưởng Viện Khảo cổ học, Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia.

Trong cuộc đời gần 50 năm nghiên cứu gắn với giảng dạy, ông đã hướng dẫn 25 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, công bố 298 bài báo, tham luận, nghiên cứu khoa học trên tạp chí trong và ngoài nước. GS Hà Văn Tấn còn là tác giả và đồng tác giả của hàng chục cuốn sách.

Ông được phong hàm GS năm 1980, được trao tặng danh hiệu Nhà giáo nhân dân, Huân chương Lao động hạng nhất, Huân chương Lao động hạng ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhì và Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học - công nghệ (2000), cùng nhiều huy chương khác.

GS Hà Văn Tấn được các thế hệ giáo viên và sinh viên khoa Lịch sử, ĐH Tổng hợp Hà Nội, phong là một trong tứ trụ "Lâm, Lê, Tấn, Vượng" (gồm các GS Đinh Xuân Lâm, Phan Huy Lê, Hà Văn Tấn và Trần Quốc Vượng) của nền sử học Việt Nam đương đại. GS được giới sử học và khảo cổ học tôn vinh là Đại sư vì thầy đều đạt đỉnh cao trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu. Ông cũng được mệnh danh là Lê Quý Đôn của thế kỷ 20

GS Hà Văn Tấn thông thạo tới 7 ngoại ngữ: tiếng Trung Quốc, tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Đức, tiếng Nhật và tiếng Sanskrit (tiếng Phạn cổ).

Gần 20 năm nay GS Hà Văn Tấn phải chống chọi với căn bệnh đột quỵ. Thời gian gần đây sức khỏe của GS đã rất yếu. "Thầy qua đời một phần vì tuổi cao sức yếu, một phần vì căn bệnh lâu năm" - GS Vũ Minh GS Giang cho biết.