Cho đến khi bước sang mười tám tuổi, vung cánh mây trời ra khỏi Thanh Hóa, tôi mới hiểu vì sao khi nhắc đến nem, người ta đều gắn câu “Nem Thanh Hóa” vào sau từ ấy. Bởi, món ăn ấy quá đỗi quen thuộc với những người con xứ Thanh, mang một hương vị riêng biệt mà chẳng nơi nào có được.
Ở Thanh Hóa có rất nhiều loại nem nhưng hương vị mê đắm nhất đối với tôi vẫn là món nem nướng của mẹ. Nó cầu kì lắm mà cũng đơn giản lắm.
Khi những miếng thịt nạc vai từ những con lợn mới mổ vừa đem về, mẹ nhanh tay đặt xuống nia, thái thật mỏng thớ. Mẹ bảo nem phải làm bằng nạc vai mới ngon, không bị khô quắp và một chút dính mỡ làm vị ngọt của nem thêm đậm đà.
Ảnh: Internet
Sở dĩ nem nướng là món cầu kì vì mọi thứ đều phải làm bằng tay mới giữ được hương vị thơm ngon vốn có của nó. Những tàu lá chuối được chọn kỹ càng, phơi qua hai màu nắng cho mềm rồi lau lại bằng khăn sạch. Mùa Xuân nắng chẳng về, mẹ còn cầu kì hơn, đem chúng ra hong dưới lò than hồng rực.
Điều quan trọng tạo nên hương vị ngọt-ấm-bùi đi thẳng vào lòng người của nem nướng là thính. Những hạt ngô vàng óng ả được rang kỹ, để còn âm ấm rồi đem vào cối giã thật mịn,sàng, xảy cẩn thận mấy lần. Tôi hỏi vì sao mẹ lại không xay chúng bằng máy xay cho đỡ cực nhọc, mẹ bảo: “Máy xay làm thính quá mịn, ăn sẽ không ngon”.
Trong lúc mẹ thái bì cho nhỏ sợi, tôi lựa vài lá ổi và đinh lăng rồi rửa sạch cho ráo nước. Chuẩn bị các phụ gia và lau lá lại một lần nữa, đảm bảo rằng lá gói nem phải thật sạch và khô. Nếu không, nem sẽ bị hỏng hết.
Thịt lợn sau khi thái mỏng thớ được trộn với thính, hạt tiêu, muối, nêm, tỏi... Sau đó, vo nem trong lòng bàn tay rồi bọc lá ổi, lá đinh lăng và gói lại bằng lá chuối.
Vào mùa hè, chỉ 1-2 ngày là nem có thể đem đi nướng được. Mùa đông trời lạnh thì lâu hơn, 2-3 ngày. Những chiếc nem được bỏ 1-2 lớp lá ngoài cùng ra rồi đem nướng trên than hồng. Mùi lá chuối thơm quyện với mùi nem đã lên men khiến cho người ta cảm giác nức mũi, rộn ràng.
Món ăn của người Thanh Hóa đôi khi cầu kì lắm mà cũng đơn giản lắm. Nó cầu kỳ vì mọi thứ đều phải được làm bằng tay, đong đếm sàng lọc kỹ càng từ những thứ cơ bản nhất. Nó đơn giản vì những thứ tạo nên đều là thức ăn dân dã vô cùng quen thuộc với mọi người mà đi đâu bạn cũng có thể kiếm tìm và tạo ra nó – Nếu bạn có lòng.
Tôi chỉ là người con xứ Thanh xa quê như bao nhiêu lớp người phải trưởng thành và học cách tạo lập cuộc sống khác. Mang tuổi thanh xuân của mình rong ruổi trên khắp nẻo đường của tổ quốc, đôi khi bắt gặp món Nem nướng ở xứ lạ quê người bỗng nhớ da diết món nem nướng mẹ làm.
Trước đây, quê tôi còn nghèo lắm, nem nướng chỉ xuất hiện trên bàn ăn vào những dịp lễ, Tết. Nhưng bây giờ cuộc sống đổi mới, nó đã trở thành một món ăn thân thuộc mà bạn có thể ăn vào bất cứ ngày nào.
Và đôi lần tôi quay về, chẳng kể ngày nào, tháng nào, mùa nào, cứ ăn món Nem mẹ làm lại thấy như mùa xuân đã về...
(*) Xem thể lệ cuộc thi BÍ TRUYỀN CỦA MẸ tại đây
