Đặc sản mắt cá ngừ đại dương hay còn gọi là “Đèn pha đại dương”- đặc sản có một- không- hai của vùng biển Phú Yên. Phần mắt cá tưởng như không có giá trị, nhưng đây lại là món ăn gắn liền với đời sống ẩm thực của người Phú Yên.
Phú Yên là vùng đất được biển cả hết mực ưu ái khi vừa có khung cảnh tuyệt đẹp lại có những món ăn vô cùng hấp dẫn. Nơi đây được ví như “thủ phủ cá ngừ đại dương” vì ngư dân làng biển Phú Câu (Tuy Hòa) là những người đầu tiên phát triển nghề câu loại cá này vào năm 1994.
Cá ngừ đại dương còn có tên gọi là cá bò gù, là loại hải sản có giá trị dinh dưỡng cao. Chúng chính là nguồn thực phẩm vô cùng bổ dưỡng và được chế biến ra nhiều món ăn phong phú. Tuy nhiên, đối với các loại cá nhỏ thì phần mắt cá trông cũng bình thường và không có gì đáng sợ.
Còn đối với con cá ngừ đại dương nặng 40 - 50kg hoặc hơn thì phần mắt khá to, tương đương với quả bóng tennis và thường nặng khoảng 100 - 200gr nên khi mang chế biến món ăn sẽ khiến không ít người "khiếp vía" và buông đũa ngay.
Ban đầu, khi làm cá, người ta thường bỏ mắt. Nhưng thấy mắt cá ngừ quá to, bỏ phí thì rất uổng nên người dân kỳ công tìm cách chế biến, cuối cùng đã làm nên một món ăn với hương vị độc đáo không nơi nào có được.
Nhìn "ngoại hình" của món ăn này chắc chắn không ít người còn rất e ngại nếm thử, thế nhưng, một khi đã thử qua món mắt cá ngừ, bạn chắc chắn sẽ còn mãi vương vấn. Hiện nay, số lượng mắt cá ngừ đại dương ở tỉnh Phú Yên chỉ đủ cung cấp cho các quán ăn địa phương.
Mắt cá có thể chế biến nhiều món, nhưng ngon nhất vẫn là tiềm thuốc Bắc. Khó nhất trong chế biến là việc khử mùi. Mắt cá ngừ tươi mang về được chần qua nước muối nấu sôi, sau đó rửa sạch, lấy các gân máu rồi mang đi hấp với lá dứa, sả, gừng để ngấm đủ mùi hương và giảm mùi tanh. Tiếp theo sau khâu khử mùi, mắt cá được ướp với các loại gia vị và một số vị thuốc Bắc.
Mắt cá ngừ rất to nhưng người ta chỉ lấy phần cầu của mắt để ăn. Do có vị tanh nên mắt cá ngừ đại dương tiềm thuốc Bắc nên được dùng lúc còn nóng. Tại Phú Yên, mắt cá ngừ đại dương được xem là món ăn chơi nên ít ai dùng với cơm trắng mà chỉ ăn kèm với cải bẹ xanh xắc nhuyễn, bánh đa nướng nóng giòn và chén nước tương cay.
Mắt cá ngừ to gần bằng nắm tay người lớn, có vị béo dễ gây ngán nên người ăn khỏe lắm cũng chỉ dùng được chừng 2 phần. Tuy nhiên, theo chia sẻ của người dân địa phương, chỉ cần ăn một phần mắt cá là đã cảm nhận được nét độc đáo của món ăn này.
Trước đây, mắt cá ngừ đại dương được xem là món ăn chơi. Nhưng ngày nay, món ăn đã trở thành một trong những đặc sản hàng đầu mà Phú Yên giới thiệu với bạn bè khắp nơi. Món ăn này khi chín ăn không hề tanh mà thơm béo, bùi ngậy rất vừa miệng và ngon.
Mắt của loài cá ngừ được ví như đèn pha của đại dương vì chúng có khả năng nhìn rất xa. Bên cạnh đó, món ăn có giá trị dinh dưỡng cao vì giàu omega3 và DHA, rất tốt cho mắt và trí não. Người kém thị lực hay có các bệnh về mắt nên ăn nhiều mắt cá ngừ đại dương kèm với gan của nó để chữa khỏi bệnh của mình.
Ở Việt Nam, món mắt cá ngừ nổi tiếng nhất là ở Phú Yên. Lý do đơn giản bởi vì Phú Yên là nơi đánh bắt loài cá ngừ đại dương nhiều nhất nên các món mắt cá ngừ cũng phát triển từ đây. Thậm chí vào năm 2014, món ăn độc đáo này của Phú Yên đã lọt vào top 10 đặc sản nổi tiếng của Việt Nam do Hội kỷ lục gia Việt Nam bình chọn. Do đó, nếu đã đến Phú Yên thì bất cứ giá nào bạn cũng nên thưởng thức món mắt cá ngừ này dù chỉ một lần.
Ngày nay, do số lượng cá ngừ mà người dân ở đây đánh bắt không quá nhiều, chỉ đủ phục vụ nhu cầu của người dân tại địa phương nên ở những tỉnh thành khác khó mà tìm được món đặc sản này. Đó cũng chính là lý do vì sao món mắt cá ngừ đại dương ở Phú Yên ngày một nổi tiếng và được nhiều du khách tìm đến ăn.