Vóc dáng và bộ phận sinh dục ngoài giống con trai, giấy khai sinh cũng ghi giới tính nam, tuy nhiên, em bé 13 tuổi ở Bến Tre lại được các bác sĩ xác định mang nhiễm sắc thể nữ.
Đây là một trong những trường hợp nhầm giới tính điển hình do dị tật vùng kín.
Tưởng cô hóa ra cậu, nghĩ cậu hóa cô
Bệnh nhi được người nhà đưa đến khoa Niệu, Bệnh viênđ (BV) Nhi đồng 2 (TP HCM) do nghi ngờ giới tính thực của bé. Phụ huynh cho hay lúc chào đời thấy chỗ kín của bé giống nữ nên lập giấy khai sinh giới tính nữ. Ít lâu sau, mẹ bé thấy bộ phận sinh dục của con có vẻ giống con trai nhưng do kinh tế gia đình khó khăn, đến nay bé mới được đưa đi khám để điều trị.
Các bác sĩ xác định bệnh nhân không có tinh hoàn như con trai, dương vật thực ra chỉ là âm vật nữ phát triển bất thường. Kết quả xét nghiệm phân tích nhiễm sắc thể cũng cho thấy bé là nữ. Bác sĩ xác định đây là trường hợp lưỡng giới giả nữ. Bệnh do chứng tăng sinh tuyến thượng thận bẩm sinh dẫn đến hormone nam phát triển mạnh khiến bé có những biểu hiện về ngoại hình, tính cách và bộ phận sinh dục gần giống con trai.
Mới đây nhất, BV Nhi đồng 2 cũng tiếp nhận một trường hợp bệnh nhi 6 tuổi được bố mẹ gọi là con gái, cho mặc trang phục bé gái, để tóc dài. Nhưng đến khi được các bác sĩ thăm khám, cả nhà mới phát hoảng bởi thực ra cô bé là một cậu bé. Bố "cô bé" cho biết khi mới chào đời, nhìn thấy bộ phận sinh dục của bé, nghĩ con là bé gái nên làm khai sinh giới tính nữ. Gần đây, trong một lần tắm cho con, mẹ bé bất ngờ phát hiện bé có vật gì trông giống tinh hoàn nên đưa đi khám.
Một trường hợp khác, bệnh nhân 14 tuổi đến gặp các bác sĩ khoa Nam học, BV Bình Dân, TP HCM, phát hiện mắc chứng bệnh hiếm thấy, lỗ tiểu của bệnh nhân không ở đầu mà là ở phần lưng "của quý". Người bệnh nhập viện trong tình trạng cong dương vật, tiểu không kiểm soát, phần khớp mu bị giãn rộng. Phụ huynh nhìn thấy chỗ kín của con không lộ ra như trẻ khác nên nghĩ bé bị chứng vùi dương vật.
Tại khoa Nam học, qua thăm khám, sau khi bóc phần da quy đầu, các bác sĩ phát hiện thân dương vật cong co gập lên phía trên đồng thời lỗ niệu đạo không nằm ở đầu dương vật là ở phần lưng (mặt trên). Các bác sĩ đã phải mất hơn 2 giờ đồng hồ để phẫu thuật chuyển niệu đạo về đúng vị trí, tạo hình niệu đạo và quy đầu.
"Đây là ca bệnh rất hiếm gặp, các thống kê cho thấy đến 117.000 trẻ nam, mới có một trường hợp mắc bệnh. Nếu không điều trị, lỗ tiểu đóng cao sẽ khiến người bệnh không quan hệ tình dục được vì dương vật cong gập và quy đầu với kích thước lớn bất thường", ThS.BS Mai Bá Tiến Dũng, Trưởng khoa Nam học, người trực tiếp điều trị, cho biết.
Nhiều bố mẹ nhầm giới tính của con ngay từ khi mới sinh vì bị dị tật vùng sinh dục.
Những trục trặc có thể chỉnh sửa
Tại khoa Niệu, BV Nhi Đồng 2, các bác sĩ cho biết từng tiếp nhận nhiều trường hợp tương tự. Nhiều bé sinh ra thấy cơ quan sinh dục là nữ nhưng khi lớn lên lại phát triển như nam. Ngược lại, cũng có trường hợp vừa sinh, bộ phận sinh dục đã trông giống con trai nhưng thực ra lại là con gái.
Theo ThS.BS Phan Tấn Đức, Trưởng khoa Thận niệu BV. Nhi Đồng 2, TP HCM, dị tật lỗ tiểu lệch thấp hay gặp nhất trong số các dị tật cơ quan sinh dục nam giới. Trung bình cứ 300 trẻ sinh ra có 1 trẻ bị lỗ tiểu lệch thấp, đến nay, vẫn chưa biết chính xác nguyên nhân gây bệnh.
Các tài liệu nam khoa cũng ghi nhận biểu hiện thường thấy của người mắc bệnh là lỗ tiểu không ở đỉnh quy đầu, cũng không ở mặt dưới dương vật hoặc ở bìu mà thường xuất hiện ở phần mặt lưng của dương vật. Vị trí thường thấy là gần gốc dương vật khiến nước tiểu cứ rỉ ra từ vị trí này. Một số trường hợp nặng, bệnh nhân không có lỗ đái mà bàng quang bị mở luôn ra ngoài ổ bụng khiến nước tiểu chảy không kiểm soát.
Người mắc bệnh cũng thường có dương vật bị biến dạng, hoặc ngắn, hoặc to bè, bị chẻ làm hai ở mặt trên dương vật trông như cái rãnh. Nếu không đến khám đúng chuyên khoa, bệnh nhân thường bị chẩn đoán nhầm là mắc chứng vùi dương vật.
Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Tấn Sơn, nguyên Trưởng khoa Niệu, Bệnh viện Nhi đồng 2, cho rằng để nhận biết bất thường cơ quan sinh dục bẩm sinh, bố mẹ có thể kiểm tra, nếu thấy dương vật mà không thấy tinh hoàn hoặc thấy âm vật nhưng không rõ, nên đưa con đi khám.
TS.BS. Phạm Ngọc Thạch, Chủ tịch Hội đồng Xác định Giới tính BV Nhi đồng 2, Phó giám đốc bệnh viện, cho biết thêm những khiếm khuyết bẩm sinh như tật lỗ tiểu thấp, tinh hoàn ẩn, phì đại âm vật, rối loạn phát triển giới tính... là những bệnh lý thường gây nhầm lẫn giới tính ngay khi trẻ vừa chào đời.
Nhiều trường hợp trẻ sống với giới tính nhầm lẫn rất nhiều năm mới được phát hiện và can thiệp khi bắt đầu có biểu hiện tâm sinh lý khác với giới tính hình thể bên ngoài.
Trẻ lớn có thể gặp vấn đề tâm lý vì mặc cảm với bạn bè hoặc bị trêu chọc. Không những vậy, có một số trường hợp giới tính mới được xác định lại khi bản thân đã qua tuổi trưởng thành, gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống, công việc và gia đình.
Việc xác định lại giới tính cần dựa trên rất nhiều các tiêu chuẩn về mặt y khoa (nhiễm sắc thể, tuyến sinh dục, nội tiết tố, khả năng sinh sản, phẫu thuật...), cũng như tâm lý, nhận thức của chính bệnh nhân và cha mẹ. Đây là một việc làm mang tính nhân văn, bảo đảm mỗi người được sống đúng với giới tính của mình.
Chỉnh sửa ở đâu?
Tại Việt Nam, BV Nhi đồng 2, BV Việt Đức và BV Nhi Trung ương là những nơi được Bộ Y tế cho phép xác định lại giới tính cho trẻ bị bất thường giới tính bẩm sinh. Để xác định lại giới tính cho con, bố mẹ hoặc người giám hộ mang giấy khai sinh của bé, sổ hộ khẩu đến bệnh viện để nhận đơn và được hướng dẫn. Tại miền Nam, những trường hợp có nhu cầu xác định lại giới tính vui lòng liên hệ Phòng Kế hoạch tổng hợp BV Nhi đồng 2 để biết thêm chi tiết về quy trình và thủ tục xin xác định lại giới tính.
Nghị định 88/2008/NĐ-CP quy định việc xác định lại giới tính đối với những trường hợp có khuyết tật bẩm sinh về giới tính hoặc giới tính chưa được định hình chính xác. Năm 2013, Sở Y tế TP.HCM ban hành quyết định số 871/QĐ-SYT về việc công nhận BV Nhi đồng 2 đủ điều kiện được phép can thiệp y tế xác định lại giới tính. Đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận và giải quyết xác định lại giới tính cho hơn 60 trường hợp.
Xác định lại giới không phải là công nhận chuyển giới
Không ít người thuộc cộng đồng giới tính thứ ba có nhu cầu chuyển giới nhầm xác định giới tính với việc chuyển giới. Trên thực tế, luật chỉ cho phép xác định giới tính cho những người có khuyết tật bẩm sinh về giới tính, hoặc giới tính chưa được định hình, chưa chính xác luật cho phép xác định lại giới tính. Đây được cho là nhu cầu có thật trong xã hội.
Còn lại, pháp luật nghiêm cấm can thiệp y học các trường hợp đã hoàn thiện về giới tính để chuyển từ giới tính này sang giới tính kia. Cụ thể, những người cơ thể hoàn thiện là nam khi phẫu thuật chuyển sang nữ sẽ không được công nhận giới tính nữ. Ngược lại, những người nữ với cơ thể hoàn toàn là nữ khi phẫu thuật chuyển giới sang nam giấy khai sinh vẫn là nữ giới.