Theo số liệu của Bộ TT&TT, trong số 86 triệu dân VN (khoảng 20 triệu hộ gia đình) chỉ có khoảng 2,5 triệu hộ gia đình sử dụng dịch vụ truyền hình trả tiền (THTT), chiếm khoảng 12%. Trong khi VN có 80% dân số sống ở nông thôn thì 12% số hộ gia đình dùng dịch vụ THTT lại đa số sống ở các đô thị lớn, trung tâm các tỉnh/thành phố. Vậy điều gì đã khiến 80% dân sống ở nông thôn lại khó tiếp cận với dịch vụ truyền hình chất lượng cao?

Sau khi Chính phủ có quyết định số hóa toàn bộ mạng PTTH vào năm 2020, đến nay hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ THTT đã và đang đầu tư số hóa mạng truyền dẫn của mình. Hiện cả nước có khoảng hơn 20 nhà cung cấp dịch vụ THTT theo hai phương thức truyền dẫn tín hiệu là qua vệ tinh và qua mạng cáp.

Truyền hình vệ tinh: Giá dành cho đại gia

Rào cản lớn nhất khiến người dân nông thôn thờ ơ với THTT là phí dịch vụ còn khá cao. Truyền hình vệ tinh được xem là có khả năng phổ cập dịch vụ dễ dàng nhất, có thể nhanh chóng xóa các "vùng lõm" sóng truyền hình ở vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo, nơi chưa có tín hiệu truyền hình quảng bá. Hiện có 4 nhà cung cấp dịch vụ truyền hình vệ tinh (DTH) là: VTC, K+, VTV và Truyền hình Bình Dương. Khi mới khai trương dịch vụ, các nhà đài thường quảng cáo là dịch vụ dành cho vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa. Nhưng thực tế với mức chi phí lắp đặt ban đầu tối thiểu từ 2 triệu cho đến 5 triệu đồng, cộng với phí gia hạn thuê bao hàng năm lên tới vài triệu đồng thì kể cả những hộ có mức thu nhập trung bình ở thành phố cũng phải cân nhắc khi sử dụng dịch vụ, chưa kể đến những hộ gia đình ở nông thôn.

Có mức giá "khủng" nhất trên thị trường THTT hiện nay là dịch vụ của K+. Mặc dù đã được giảm giá tới 30% kể từ 31/5/2011, nhưng gói Premium+ (gồm 72 kênh SD - là gói rẻ tiền) đăng ký mới cả tiền thiết bị và thuê bao 3 tháng cũng là 2.100.000 đồng, gia hạn sử dụng 190.000 đồng/tháng. Gói Access+ (58 kênh) đăng ký mới và 3 tháng thuê bao là 1.830.000 đồng, gia hạn sử dụng là 50.000 đồng/tháng.

Dịch vụ truyền hình số vệ tinh của VTC có mức phí rẻ hơn K+ nhưng khách hàng cũng cần đầu tư ban đầu khoảng 5,8 triệu đồng để xem dịch vụ HDTV cho 1 năm đầu tiên, dịch vụ SDTV đầu tư ban đầu 3,1 triệu đồng cho một năm đầu tiên, sau đó gia hạn thuê bao tối thiểu cũng 100.000 đồng/tháng tùy từng gói dịch vụ. VTC đang dẫn đầu cuộc đua về số lượng kênh lên hơn 100 kênh, trong đó có 26 kênh HDTV.

Giá cao chính là lý do khiến thị trường THTT ở nông thôn bị "bỏ ngỏ", mặc dù người dân nơi đây có rất ít dịch vụ giải trí để thụ hưởng. Bên cạnh đó, truyền hình vệ tinh còn bị hạn chế do thời tiết, nếu nơi phát hoặc nơi thu xem bị thời tiết xấu thì tín hiệu kém, chất lượng hình bị nháy hoặc không xem được.

Truyền hình cáp: Giá rẻ nhưng chi phí đầu tư lớn

Dịch vụ truyền hình cáp có mức phí rẻ hơn nhưng chỉ phát triển được ở những nơi đô thị. Rẻ nhất trong nhóm dịch vụ truyền hình cáp analog là dịch vụ của CEC (thành viên của VTC) với dịch vụ chỉ 50.000 đồng/tháng, mà khách hàng không phải bỏ phí mua thiết bị ban đầu. Hiện ở các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM, người dân chỉ cần bỏ ra khoảng 88.000 đồng/tháng là có thể xem được dịch vụ truyền hình cáp analog do VTV, BTS, SCTV, HCTV cung cấp. Bên cạnh đó, nếu khách hàng muốn xem dịch vụ truyền hình số độ nét cao theo chuẩn HD hay SD đều được các nhà đài này cung cấp trên mạng cáp. Chi phí mua thiết bị giải mã ban đầu cũng thấp hơn chi phí mua thiết bị vệ tinh. Ví dụ, mua thiết bị giải mã HDTV của CEC là 3,2 triệu đồng, của BTS là 3.280.000 đồng. Còn thiết bị giải mã SDTV của CEC là 1,6 triệu đồng, của BTS là 1,5 triệu đồng. Giá thiết bị ban đầu để xem HDTV hay SDTV qua mạng cáp chỉ bằng 70% mua thiết bị để xem truyền hình vệ tinh. Chi phí thuê bao hàng tháng cũng rẻ hơn so với K+. Ví dụ, nếu xem đủ 106 kênh (bao gồm 80 kênh SD và 26 kênh HD) của CEC chỉ đóng phí 399.000 đồng/tháng (còn được khuyến mãi thêm 50 kênh analog). Còn nếu chọn các gói kênh yêu thích sẽ chỉ trả phí từ 50.000 đồng đến cao nhất là 150.000 đồng/tháng. So với truyền hình vệ tinh, tín hiệu truyền qua mạng cáp ổn định hơn và không bị tác động bởi thời tiết.

Ông Đào Duy Kiểm – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc CEC cho biết, chi phí đầu tư cao chính là lý do khiến các nhà cung cấp truyền hình cáp chỉ có thể phát triển ở đô thị và những nơi có mật độ dân cư cao. Bình quân chi phí cho một suất đầu tư đến 1 hộ gia đình ở đô thị khoảng 5 triệu đồng (chưa kể bộ giải mã tín hiệu) và như vậy phải đưa vào khai thác ít nhất là 5 năm mới hòa được vốn. Còn nếu đầu tư ra tới các trung tâm huyện thị hoặc các vùng phụ cận thì chi phí còn cao hơn, dẫn đến khả năng thu hồi vốn rất khó.

Để phổ cập dịch vụ truyền hình số qua mạng cáp, tháng 4 vừa qua, CEC đã ký hợp tác dùng chung hạ tầng với 7 DN truyền hình cáp tại các địa phương. Việc chia sẻ hạ tầng sẽ tạo cơ hội cho người dân các địa phương có thể xem dịch vụ truyền hình số HDTV và SDTV với chất lượng cao và giá rẻ.