Mỗi sáng hay mỗi chiều lang thang ở đường lớn, hẻm nhỏ, bạn sẽ dễ dàng nhận ra, TP HCM có hàng ngàn xe/cửa hàng/tiệm bán bánh mì. Có xe, tiệm mới mở, nhưng cũng có tiệm tuổi đời hơn nửa thế kỷ. Có thể nêu vài cái tên như bánh mì Bảy Hổ, bánh mì Như Lan... Mỗi tiệm có một phong cách khác nhau nhưng nhắc đến bánh mì kiểu Tây, người ta thường nhớ đến bánh mì Hòa Mã.
Bánh mì Hòa Mã được mở bán từ năm 1958. Tên tiệm được đặt theo một ngôi làng ở ngoại ô Hà Nội. Ban đầu, tiệm tọa lạc tại số 511 Phan Đình Phùng (nay là Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3). Hai năm sau, tiệm dời về đầu hẻm số 53 Cao Thắng, Quận 3.
Khách của bánh mì Hòa Mã phần đông là người lớn tuổi và Việt kiều
Sau 62 năm kinh doanh, bánh mì Hòa Mã gần như giữ cho mình rất nhiều "chất riêng", nhất là khi thực đơn không đổi, chỉ bán hai món là bánh mì ốp la đủ thứ ăn tại chỗ và bánh mì thịt nguội mang đi; hương vị món ăn và cả cách trình bày - cũng không đổi.
Chảo ốp la đủ thứ của quán có giá 60.000 đồng
Việc "không đổi" này của bánh mì Hòa Mã có nhiều cái hay nhưnng cũng có những hạn chế. Hay với những ai đã từng ngồi dọc con hẻm nhấm nháp chảo ốp la đủ thứ, ngắm đường phố TP HCM buổi sáng, ngắm dòng xe và con người đi lại vào những thập niên trước, ắt hẳn, thỉnh thoảng sẽ đến quán một lần, ngồi vào chỗ quen thuộc, gọi món ăn quen thuộc, cảm nhận một Sài Gòn đã và đang thay đổi từng ngày. Hay vì sau 62 năm kinh doanh, khi nào thèm hay nhớ nét ẩm thực bánh mì kiểu Tây, thực khách cả người lớn hay trẻ tuổi đều biết có thể tìm thấy ở đâu. Còn cái hạn chế đầu tiên chắc là thực khách không có nhiều lựa chọn - một món bán mang về; một món ăn tại chỗ. Hạn chế tiếp theo có thể giá cả. Chảo ốp la đủ thứ của quán gồm 2 trứng gà chiên, jambon, chả lụa, chả quế, xúc xích, thịt ba rọi muối... có giá 60.000 đồng. "Mức giá không mềm với quán vỉa hè và với một chảo ốp la như thế", là nhận định của nhiều khách hàng trẻ sau khi ghé quán.
Với cái nhìn đầu tiên, các thành phần trong chảo ốp la ấy được chế biến khá tỉ mỉ - làm cháy cạnh từng món, trứng ốp la vừa phải; số lượng các thành phần cũng dư giả. Nhưng nhìn sang các quán bánh mì chảo khác, dù không được làm tỉ mỉ như vậy nhưng các thành phần tương tự mà có giá dao động từ 30.000-40.000 đồng.
Tuy nhiên, tìm hiểu kỹ một chút, theo chủ quán, các thành phần trong chảo - trừ trứng gà, tại Hòa Mã đều do quán tự mua nguyên liệu và chế biến - nhờ vậy, sau 62 năm kinh doanh, hương vị của món ăn không thay đổi. Vậy nếu chọn lại, bạn sẽ chọn bánh mì Hòa Mã với thành phẩm do quán tự gia công dẫn tới giá cao hay những tiệm nhập jambon, chả lụa, chả quế, xúc xích, thịt ba rọi muối... được sản xuất công nghiệp, nên có giá "hạt dẻ"?
Ngoài trứng, các thành phần khác trong món ăn đếu do tiệm tự chế biến nên sau 62 năm vẫn giữ nguyên hương, vị.
Còn ngon hay không, không phải đơn giản là một khái niệm. Khẩu vị của mỗi người khác nhau, người thích mặn, người thích nhạt, hay chua hoặc cay. Nên nếu nhận định về món ăn, tôi thuộc phe ở giữa. Tôi thích đến quán, chọn một bàn dọc con hẻm nhỏ, nhấm nháp bánh mì kiểu Tây, ngắm đường phố, ngắm TP. Tất nhiên, tôi cũng như một số người, sẽ "ăn không hết, gói mang về" với khẩu phần của quán, nhưng có sao đâu, phần mang về, tôi ăn trưa. Hai bữa ăn giá 60.000 đồng cùng nét văn hóa ẩm thực của nửa thế kỷ trước ở TP HCM xem ra cũng quá hời.