Cách Hà Nội khoảng 80 km về phía nam, đầm Vân Long được xem là "vùng đất huyền thoại" với khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất đồng bằng Bắc Bộ. Chỉ cần đứng ngay trên bờ đê, cảnh sắc Vân Long đã hiện ra trước mắt. Xa xa các dãy núi đá vôi sừng sững trông như những hòn đảo chấm phá cảnh sắc thiên nhiên. Mây vờn núi, nước mênh mông phẳng lặng.
Không phải là đầm tự nhiên, Vân Long được hình thành từ việc đắp tuyến đê ở phía tả ngạn sông Đáy nhằm ngăn lụt lội. Từ đó, một vùng đất ngập nước rộng mênh mông với những hòn đá, hang động đẹp được "sinh ra", trở thành chốn dừng chân cho người ưa khám phá thiên nhiên và muốn hòa mình vào sông nước, núi non.
Nhiều người khi đến Vân Long vẫn thường hỏi vì sao địa danh này được gọi là "vịnh Hạ Long không sóng" của Ninh Bình. Để trả lời câu hỏi, bạn hãy một lần đi thuyền trên đầm, cảm nhận mặt nước phẳng lặng không gợn sóng như tấm gương trời khổng lồ. Tấm gương ấy phản chiếu những khối núi đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo, Mâm Xôi, Đá Bàn, Cô Tiên... Ngồi xuôi dòng nước, đầm Vân Long trong vắt, lộ rõ những lớp rong rêu dưới đáy, khiến khung cảnh thiên nhiên nơi đây càng trở nên ấn tượng.
Trên thuyền, du khách có thể ngắm núi đá sừng sững, những đám cỏ măng, cỏ lác trải trên đồng nước mênh mông.
Không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước nổi tiếng trên bản đồ du lịch Ninh Bình, đầm Vân Long còn có nhiều cảnh quan và di tích văn hóa. Đầm nước này sở hữu 2 kỷ lục Việt Nam, gồm "nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất" và "nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất".
Khu Vân Long có hơn 32 hang động tuyệt đẹp, hiện vẫn còn hoang sơ như: hang Cá, hang Bóng, hang Rùa...Bên trong các hang động này là nhiều khối thạch nhũ mang nhiều hình dáng độc đáo, tạo nên vẻ cuốn hút đối với những người yêu thiên nhiên. Đầm Vân Long còn là nơi cư ngụ của gần trăm con voọc "quần đùi trắng" (hay còn gọi là voọc mông trắng), loài đặc hữu quý hiếm có tên trong Sách đỏ của Việt Nam và thế giới cần được bảo vệ.
Ánh mặt trời buông trên đầm lúc chiều muộn. Leo lên Ba Chọn, đỉnh núi cao nhất trong khu vực Vân Long, du khách có thể trông thấy toàn cảnh khu bảo tồn rộng lớn với núi đá vôi trùng điệp, cánh đồng lúa xanh mát, vùng ngập nước. Trên đỉnh núi cao, bạn cũng có cơ hội ngắm mây trời trôi lãng đãng, vang vọng trong không gian tiếng chim chóc xào xạc cây lá, bầy voọc chí chóe "trêu nhau", cảm giác như được hòa mình trọn vẹn vào thiên nhiên.
Thời gian đẹp trong ngày để đến đầm Vân Long là buổi chiều khi chim chóc kéo về
xao động cả một vùng. Du khách sẽ có cơ hội nhìn ngắm từng đàn voọc trắng xuống mép nước kiếm ăn.
Xung quanh khu bảo tồn Vân Long là những làng quê mang đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ. Đến đây, bạn có thể khám phá làng mạc bằng những chuyến xe bò hoặc xe đạp để tận hưởng vẻ thanh bình, dân dã của vùng đất này.
