Đảo Soi Sim như một vương quốc của loài khỉ trên vịnh Hạ Long.
Hòn đảo diện tích trên 8,7ha, 2/3 là núi đất, phần còn lại là núi đá vôi. Đây là đảo duy nhất trên vịnh Hạ Long có phần núi đất, cách bờ gần một chục hải lý. Đảo có hệ sinh thái hiếm gặp trên vịnh Hạ Long, thảm rừng nguyên sinh hỗn giao. Tầng cao cây thân gỗ họ nhà chẹo, long não, bằng lăng, thầu dầu… cây cao từ 5 - 6m. Tầng thấp gồm các loại họ nhà trúc đào, hoa hồng, sim, hếp, bông… cây cao 2 - 3m. Tầng sát mặt đất có các loài họ nhà hào thảo, cỏ roi ngựa, cây bỏng, địa lan, guột, cúc… Rừng không đại ngàn, nhưng họ dây leo, tầm gửi khá phong phú.
Đảo có thảm thực vật khá phong phú.
Hoa Ngọc Nữ một loài hoa rừng thơm, đẹp ở hải đảo vùng Đông Bắc.
Các chuyên gia lâm sinh đã tỉ mỉ chia thảm thực vật ở đây thành 2 ngành, 48 họ và 78 loài. Trong đó: Ngành dương xỉ có 1 họ một loài; mộc lan 48 họ 77 loài. Họ cây nhiều nhất là 6 loài, còn trung bình là họ cây 2 - 4 loài, có 30 họ nhà cây chỉ độc một loài. Dạng cây thân gỗ 32 loài, cây bụi 22 loài, cỏ đứng 15 loài, dây leo 9 loài. Về giá trị khoa học, có 1 loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam (Strychnos ignatii); 1 loài đặc hữu Việt Nam (Aglaia pleuropteris). Về giá trị sử dụng, có 9 loài gỗ, 45 loài cây làm thuốc, cây cảnh 4 loài, cây quả ăn được 14 loài, công dụng khác 13 loài. Loài cây rừng ăn quả tiêu biểu là sim, sim mọc thành rừng rộng 3ha, chiếm gần 1 nửa diện tích đất trên đảo.
Địa lan rừng mọc tự nhiên thành vạt.
Đây là hòn đảo độc nhất của vịnh Hạ Long, nơi đây có phần núi đất với hầu hết diện tích là sim. Mùa sim nở hoa, hòn đảo ánh lên mầu tím hoa sim giữa trùng khơi non nước, ong bướn gọi bầy, còn hút hồn trai gái làng chài từ thời còn là làng Trúc Giang, Trúc Võng. Khi mùa sim chín, chim chóc ríu rít, khỉ ở những hòn đảo lân cận còn liều mình với biển sâu nước cả, bơi sang đây hái quả. Thuyền bè của ngư dân, nhất là nam, nữ ở tuổi dựng vợ gả chồng cắm sào ghé bến nhiều hơn. Một roi đất nhiền sim, tiếng địa phương gọi chệch đi thành Soi Sim, có lẽ tên hòn đảo này bắt nguồn từ đây.
Trong cơ chế mới, tỉnh Quảng Ninh đã đưa Soi Sim vào tuyến hành trình du lịch trên vịnh Hạ Long. Từ năm 2010, địa phương được Ủy ban quốc gia UNESCO của Việt Nam và Bộ Văn Hóa - Thể thao và Du lịch cho phép đầu tư Dự án xây dựng khu bảo tồn động thực vật vịnh Hạ Long trên đảo Soi Sim. Các hạng mục xây dựng gồm nhà bảo tàng, trùng tu nâng cấp cơ sở dịch vụ, đường tham quan leo núi. Dự án chuyển vị vào đảo Soi Sim khoảng 46 loài cây, phía trên đỉnh 3 loài, sườn núi 35 loài và chân núi ven biển 8 loài. Trung bình mỗi loài 20 - 30 cây, số cây (cá thể) đưa vào đảo trồng trên 1200 cây.
Nhà bảo tàng sinh cảnh trên đảo Soi Sim.
Quảng Ninh có chủ trương “Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế”, mọi hoạt động dịch vụ du lịch được kiểm soát ngặt nghèo hơn. Mặc dù xã hội hóa đầu tư dịch vụ du lịch trên đảo, nhưng không tối đa hóa lợi nhuận. Nhà đầu tư cũng xác định: bảo vệ môi trường sinh thái là đầu tư cho sản xuất kinh doanh trước mắt và lâu dài. Doanh nghiệp bảo vệ từ cành cây ngọn lá trên đảo, còn dụ chim thú về làm tổ.
Đảo Soi Sim nay không chỉ giữ chân được hoang thú vốn có, còn nhiều loài thú mới đến định cư như: Mèo rừng, gà rừng, khỉ vàng. Sớm chiều tiếng gà rừng gáy nghe rất vui tai, nhưng cư ngụ nhiều nhất vẫn là khỉ vàng, họ nhà khỉ thống lĩnh rừng xanh ở hòn đào này.
Khỉ nhảy nhót trên cây, kéo đàn xuống biển tắm, tạo sản phẩm du lịch đặc sắc và minh chứng cho một hòn đảo cảnh quan môi trường thiên nhiên, ai cũng tán thưởng. Nhưng mật độ khỉ trên đảo Soi Sim quá tải cũng bất lợi, chúng ngang ngược phá hoại cây cối, cây ra quả không kịp chín. Nhiều chú khỉ còn táo tợn, cướp giật đồ ăn thức uống trên tay du khách. TP Hạ Long phải tính chuyện giãn bớt “cư dân” khỉ đến các hòn đảo khác, một điều nghe như hài hước nhưng rất thực tế.
Một hòn đảo trên vịnh Hạ Long khủng hoảng thừa “cư dân” khỉ, nét thú vị này còn ít người biết. Những người biết thì bảo, hòn đảo trên nửa diện tích đất cây sim mọc thành rừng, đảo có 14 họ nhà cây quả ăn được. Rừng hẹp nhưng mùa nào quả ấy. Một hòn đảo biệt lập với đất liền, nhưng nó giống như một “Hoa quả sơn” - vương quốc của loài khỉ trong truyện cổ tích nổi tiếng ở Trung Quốc, ngay trong vùng lõi di sản vịnh Hạ Long, đang được cả thế giới quan tâm.
