Tôi nhớ những ngày ở quê, tôi thường theo ba mẹ ra ruộng tát mương, được đùa nghịch, bắt cá thật là thích. Mùa thu hoạch đến, ngoài tôm lóng, cá lóc, cá trê, lươn… thì còn có vô số cá lòng tong. Loài cá này rất dễ bắt. Khi tát mương gần cạn, nước đục, lòng tong ngộp, phải nổi lên mặt nước cả đàn. Người bắt cá chỉ việc dùng rổ vớt và cho vào thau.
Mẹ bảo, mùa này cá lòng tong nhiều quá, chắc là do con nước. Biết tôi thích ăn món lòng tong kho nước cốt dừa, mẹ làm ngay một chảo to, đóng vào hủ và gửi lên xe.
Hồi ở quê, tôi thích ăn món này với cơm nguội và rau sống. Cứ sau một đợt tát mương (thường 6 tháng một lần) hoặc mẹ đi chợ thấy cá lòng tong là mua về kho nước cốt dừa cho cậu con trai cưng ăn. Cá lòng tong khi lên khỏi mặt nước là chết. Vì vậy việc chọn con tươi ở ngoài chợ là hơi khó khăn.
Bao giờ mẹ tôi cũng tỉ mỉ dùng tay ấn vào mình cá, nếu cá còn tươi thì thịt săn cứng, còn mềm nhũn là cá ươn. Công đoạn làm cá cực kỳ vất vả. Phải tỉ mỉ đánh vảy từng con một, cũng mất hơn nửa giờ cho một ký cá lòng tong bằng ngón tay út.
Rửa sạch cá, ướp với nước màu dừa và gia vị độ 15 phút. Chỉ nên cho một ít đường vào chảo cá vì nước màu dừa nguyên chất đã ngọt (nước màu dừa ướp cá có màu rất đẹp).
Dùng một trái dừa khô, nạo cơm dừa, sau đó lấy nước dừa trộn với cơm dừa đã nạo và vắt nhiều lần lấy nước cốt và nước dão. Dùng rây lược bỏ xác cơm dừa.
Bắc chảo cá lên bếp cho nóng, rồi cho nước cốt dừa vào, đảo nhẹ tay duy nhất 1 lần vì đảo nhiều cá sẽ nát vụn, kho đến khi sền sệt thì tắt bếp. Món này dùng nóng, nếu ăn với cơm nguội thì ngon hết sẩy.
Tuy cá có nhiều xương nhưng nếu nhai kỹ thì không sợ bị hóc. Thịt cá mềm, ngọt và thêm vị béo ngậy của nước cốt dừa khiến người dùng càng ăn càng mê. Vẫn duy trì như thế, cứ mỗi lần có cá lòng tong là mẹ mua mang về nhà làm và gửi xe lên cho tôi. Dù vất vả nhưng mẹ cảm thấy vui vì cho con trai mình ăn. Riêng tôi, cá lòng tong kho nước cốt dừa không những ngon mà trên hết nó chứa đựng tình yêu thương của mẹ trong đó.
