Miền tây quê tôi ruộng lúa phì nhiêu, cây trái xum xuê, sông rạch chằng chịt nên đây chính là chiếc nôi lưu trú của nhiều tôm cá và các loài chim. Những bà nội trợ chất phác vùng đất trù phú này đã tận dụng những thứ mà thiên nhiên ban tặng để chế biến ra nhiều món ăn rất đặc trưng của vùng sông nước. Trong quá trình mày mò pha phối các nguyên liệu vốn có với nhau, mỗi người đã tự tìm ra những bí kíp riêng. Với má tôi thì nước cốt dừa là thứ nguyên liệu chủ đạo trong hầu hết các món.
Nhiều người sẽ nghĩ chắc là dễ ngán lắm nhưng không hề mà ngược lại rất ngon, rất kích thích vị giác. Nào là: Mắm chưng nước cốt dừa, tôm rim nước cốt dừa, khô chiên nước cốt dừa, tương hột kho nước cốt dừa, măng tươi xào nước cốt dừa... Trong vô số món được làm nên từ bàn tay khéo léo của má tôi, món mà cả nhà mê mẩn là cháo cá lóc nước cốt dừa.
Tôi nhớ ngày xưa nhà tôi hay ăn món này vào những ngày mà trời gió mưa vần vũ, đường sá lầy lội. Ngại má đi chợ trơn trợt dễ té ngã, anh hai tôi xách cần câu ra nói: "Má đừng đi chợ, để con ra mấy cái mương ngoài vườn nhấp kiếm cá lóc". Bữa nào bắt được cá nhỏ thì má nấu canh chua kho tiêu ăn cơm, còn hôm nào được cá lớn thì thì y như rằng bữa đó phải là món cháo cá lóc nước cốt dừa.
Món này tuy đơn giản nhưng muốn có nồi cháo ngon thì phải có “chiêu” riêng, từ khâu lựa chọn nguyên liệu đến cách nấu. Điều bắt buộc để làm món cháo cá lóc nước cốt dừa là phải có con cá lóc đồng chính tông, mà phải là loại cá lớn cả ký trở lên mới cho thịt có vị ngọt thơm và săn chắc.
Dừa khô đem nạo rồi vắt nước cốt thật đặc để riêng, phần nước dão cho vào nồi nấu chung với gạo và cá lóc làm sạch còn giữ lại bộ ruột. Cá chín vớt ra trước, tiếp tục nấu đến khi cháo nhừ thì nêm nếm gia vị cho vừa ăn, rồi đổ phần nước cốt dừa đặc vào quậy đều, nếm lại nếu chưa đủ mặn thì thêm ít muối rồi mau mau tay nhắc nồi cháo xuống.
Má tôi nói cái khéo của món này là ở đây, vì nếu để nồi cháo sôi già lên một chút thì sẽ gắt mùi dầu mất đi vị thơm ngon và cháo phải nấu sao có độ keo sánh chứ không đặc. Muốn vậy khi nấu cháo phải chọn loại gạo dẻo pha thêm một nắm nếp hương.
Cháo nấu xong múc ra tô cho một tí tương hột vào rồi rắc hành ngò, tiêu lên và dọn ra bàn cùng với con cá lóc vẫn để nguyên con trên dĩa.
Húp một muỗng cháo sẽ cảm nhận mùi thơm béo của nước cốt dừa, nhai hạt tương nghe bùi bùi mằn mặn, xắn miếng thịt cá chấm vào dĩa nước mắm nguyên dằm ớt, nhai từ tốn để nghe cái vị ngọt đậm của cá thấm vào đầu lưỡi. Đặc biệt, món cháo cá lóc nấu nước cốt dừa khi ăn phải kèm với dĩa ghém bắp chuối trộn chút rau răm, tất cả hòa quyện với nhau tạo nên hương vị độc đáo, có lẽ ăn đứt bất cứ món sơn hào hải vị nào.
Ngoài hiên mưa rơi lách tách, cả nhà xúm xít bên nồi cháo nóng hôi hổi bốc nghi ngút khói, mạnh ai nấy xì xụp húp, mồ hôi mồ kê rịn lấm tấm. Món ăn đơn giản vậy mà sao ngon và hạnh phúc khó tả.
Giờ đây những bôn ba xuôi ngược giữa chốn trường đời đôi khi làm tôi mệt mỏi, đã không ít lần tôi khao khát quay trở lại những ngày mưa của ngày xưa để được lui cui phụ má trong bếp, để quây quần bên anh chị húp tô cháo nóng. Khoảnh khắc êm đềm ấy, được quay lại dù chỉ một lần thôi cũng thỏa.
(*) Xem cách thức và thể lệ tham dự cuộc thi BÍ TRUYỀN CỦA MẸ tại đây.
