Những năm gần đây, tại các huyện vùng núi tỉnh Quảng Nam như Tiên Phước, Quế Sơn, Phước Sơn, Tây Giang,... nhiều hộ gia đình đã bén duyên với nghề nuôi ong. Không chỉ vì thích cảnh hoạt động nhộn nhịp của loài ong cần mẫn, thích tiếng đập cánh bay đi bay về của chúng mỗi sáng sớm hay chiều tà mà dường như với đồng bào nơi đây, ong rừng từ lâu đã trở thành một trong những sản phẩm ẩm thực đặc biệt để giới thiệu với khách thập phương. Trong đó, ong non, còn gọi là nhộng ong, là chế biến được nhiều món nhất.
Ong được người dân Quảng Nam nuôi trong môi trường tự nhiên ở các cánh rừng
Nhộng ong gần giống như nhộng tằm nhưng nhỏ hơn, thường có màu trắng sữa to gần bằng đầu ngón tay út. Nhộng ong chỉ xuất hiện nhiều trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 8, vì đây là thời gian ong làm tổ. Khách phương xa đến thăm gặp mùa nhộng ong thế nào cũng được gia chủ đãi cho nhiều món hấp dẫn nhưng thích thú hơn nữa là tận mắt được chứng kiến quy trình “hạ tổ” rồi gỡ sáp, lượm ong, lấy mật và cả công đoạn chế biến món đặc sản cây nhà lá vườn có một không hai này.
Nếu trúng tổ nhiều con, người nội trợ có thể đãi khách và cả nhà bằng nhiều món. Dù món nào đi nữa, trước khi chế biến phải trụng nhộng ong vào nước nóng cho săn lại, rút bỏ chất bẩn màu đen bên trong nhộng rồi cho vào nước muối pha loãng, rửa sạch, để ráo nước.
Món đầu tiên thường được giới thiệu là nhộng ong xào – món tuyệt chiêu và ít tốn công nhất. Bắc chảo lên bếp, phi dầu cùng hành tỏi thơm phưng phức rồi đổ nhộng ong vào, nêm một ít nước mắm, tiêu bột. Nhộng ong mềm rất dễ vỡ nên dùng đũa khuấy nhẹ, chỉnh lửa vừa. Chừng mươi phút sau, chảo nhộng ong bốc khói, thơm nức cả mũi, nhanh tay đảo đều.
Để có được món nhộng ong xào như ý muốn thì không thể thiếu lá chanh thái chỉ, một ít rau thơm, vài lát ớt rừng. Món nhộng ong xào đạt chất lượng phải giữ được hình thù của nhộng ong, thơm lừng và béo ngậy. Nhộng ong có thể dùng để ăn với cơm nhưng với cánh mày râu thì món này dùng để lai rai thì không có gì sánh bằng.
Tiếp theo là món um. Chuẩn bị 1 tô nhộng ong, 2 tô chuối cây xắt nhỏ vắt khô. Khử dầu ăn, phi hành rồi cho nhộng ong, chuối vào. Um chừng nào chuối và nhộng thấm đều gia vị thì tắt bếp, cho ít lá lốt xắt nhuyễn vào. Món này ăn nóng rất hấp dẫn. Đúng điệu phải ăn kèm với bánh tráng nướng và một vài ly rượu. Nhìn các anh, các chú hăm hở hớp một ngụm rượu và nhai từng con nhộng sừn sựt mới biết vì sao người ta xếp nhộng ong vào loại đặc sản hàng đầu nơi xứ sở vùng cao Quảng Nam.
Đấy là chưa kể món cháo nhộng ong. Chỉ cần đong vài lon gạo lúa mới vào nồi to, vo sạch, đổ nhiều nước rồi bắt lên bếp nấu nhừ. Trong thời gian đó, bắt chảo lên bếp, phi tỏi rồi cho ong non vào xào đến khi chín vàng, thơm lừng thì trút hết vào nồi cháo đang sôi, nêm nếm lại cho vừa ăn, chuẩn bị chút hành, ngò, tiêu để lúc ăn cho vào.
Sau vài giờ lại rai với món nhộng ong xào, ong um, tiệc gần tàn thì gia chủ dọn lên tô cháo nhộng ong thơm lừng, nóng hổi thì ai nấy như mở cờ trong bụng. Trời đêm lành lạnh, húp từng muỗng cháo nóng, nghe cái vị béo ngậy của nhộng ong tan trên đầu lưỡi ai cũng cả quyết rằng đúng là không món cháo nào sánh được với cháo nhộng ong.
Có thể nói, ong là sản vật mà núi rừng đã ban tặng cho con người. Nếu ai về Quảng Nam mùa này, xin đừng quên dừng chân nơi miền cao xứ Quảng để có dịp thưởng thức các món ngon dân dã từ ong rừng.
