Cây chuối vốn quen thuộc với người dân quê tôi, hầu như vườn nào cũng có chuối. Chuối còn được trồng trên rẫy, ven bãi sông, bờ ruộng, nương đồi. Những vườn chuối xanh tốt bốn mùa là "lá phổi" chung của xóm.
Không riêng gì nhà tôi, nhiều gia đình ở quê xem chuối như là nguồn thực phẩm quý. Phần lõi non thân cây chuối là một loại rau quý có thể xào hoặc làm rau sống ăn cùng cơm, mì, phở... Hoa chuối trộn, hoa chuối xào... là những món tuy đơn giản nhưng làm bữa cơm gia đình thêm đậm đà hương vị. Quả chuối chín vàng sậm, thơm nức với cái ngọt đậm đà nơi đầu lưỡi là thứ trái cây bổ dưỡng của lũ trẻ nhà nghèo chúng tôi.
Khác với nhiều loại hoa quả, lúc trái chuối còn non đã có thể là món quà vặt hấp dẫn. Mùa hè nắng như đổ lửa, tụi con nít tụ tập chơi ô quan, trốn tìm… đến lúc đói bụng thì dạo một vòng quanh vườn nhà, chọn những quả chuối chát non nhỏ nhỏ để nguyên vỏ chấm cùng muối hầm ớt xanh. Chuối chát ăn sống ngon không thua gì khóm mít hay khế chấm muối. Má tôi lại có thói quen hái cả rổ chuối chát vào chế biến cải thiện thêm bữa ăn thường ngày.
Má tuy quanh năm chân lấm tay bùn nhưng nấu ăn rất khéo, nào là chuối chát xào dầu phụng, um cá đồng,... Trong số các món từ chuối, tôi nghiện nhất món canh chuối chát má nấu hơn bất kì món canh nào.
Hồi tôi còn nhỏ, món canh chuối chát thường được má nấu với tóp mỡ và một chút ớt bột cay. Đơn giản vậy thôi nhưng bữa cơm nào có món này là nồi cơm vơi rất nhanh. Họa hoằn lắm món canh này mới được nấu với tôm ba bắt ngoài sông. Đặc biệt, những hôm nhà có giỗ chạp, món canh chuối chát được má nấu cầu kỳ với xương heo.
Để có món canh ngon như ý, má tỉ mỉ chọn bằng được những miếng xương nhỏ, mềm thịt, nếu có thêm phần xương đuôi, nồi canh sẽ trông hấp dẫn hơn. Chặt xương thành miếng vừa ăn, rửa sạch, trụng sơ qua nước sôi, ướp một ít gia vị.
Riêng chuối chát phải lựa những trái còn non mang đi gọt vỏ, cắt khúc vừa ăn rồi ngâm với nước pha vài giọt chanh tươi. Phi hành với dầu cho thơm, trút xương vào xào, tiếp tục cho chuối đã luộc qua nước sôi vào. Những miếng xương và chuối được hầm với lượng nước thích hợp. Khi canh chín, nhanh tay cho ngò, một ít tiêu vào là có thể ăn được.
Canh xương nấu chuối của má tuy chẳng phải món ăn cao sang, cầu kì nhưng theo kinh nghiệm dân gian, món này khá bổ dưỡng, giúp điều hòa hệ miễn dịch, nhuận trường, bảo vệ da, bồi dưỡng thần kinh,… Vì vậy, canh chuối nấu xương được người dân quê tôi coi như một món ăn giúp "trường sinh bất lão" bên cạnh các món cao lương mỹ vị khác.
Không chỉ là một món ăn, với nhiều người quê tôi, món canh chuối nấu xương còn gắn liền với tình cảm thân thuộc, gia đình, hàng xóm, làng quê...
(*) Xem cách thức và thể lệ tham dự cuộc thi BÍ TRUYỀN CỦA MẸ tại đây.
