Phần nhiều các bậc phụ huynh nghĩ rằng con đang ngủ ngon đến mức “ngủ há cả miệng” khi bắt gặp hình ảnh mỗi sáng thấy con mở miệng khi đang ngủ say. Nhưng ba mẹ không ngờ rằng, trẻ thở bằng miệng, thói quen tưởng như vô hại lại có thể là nguyên nhân nền tảng dẫn đến lệch lạc khớp cắn, răng mọc chen chúc và gương mặt phát triển mất cân đối về sau.

Trẻ thở bằng miệng: thói quen tưởng chừng nhỏ

Theo bác sĩ Đỗ Quỳnh Như - bác sĩ chỉnh nha chuyên sâu tại Elite Dental, thở bằng miệng xảy ra khi trẻ có xu hướng hít thở qua miệng thay vì bằng mũi, đặc biệt rõ nét vào ban đêm. Thói quen này có thể xuất phát từ tình trạng tắc nghẽn đường thở do VA, amidan, viêm mũi dị ứng tồn tại lâu dài mà không được nhận diện.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là khi thở miệng xảy ra thường xuyên trong giai đoạn trẻ thay răng từ 6 tuổi, giai đoạn mà xương hàm đang phát triển mạnh mẽ thì hậu quả không dừng lại ở việc trẻ ngủ không ngon giấc, thức dậy uể oải mệt mỏi ảnh hưởng đến học tập và tinh thần mà còn tác động đến cột sống cổ, gương mặt và khớp cắn.

Như hình ảnh bên dưới đây là minh họa cho hai gương mặt. Bên trái là gương mặt phát triển bình thường khi thở qua đường mũi. Cột sống có đường cong hài hòa, gương mặt phát triển cân xứng, góc mũi - môi - cằm thanh tú. Trong khi hình ảnh bên phải là minh họa của gương mặt thở miệng nhiều năm, tiến triển làm biến dạng gương mặt, cằm thụt lùi vào trong, hàm trên nhô ra trước nhiều, cổ đưa chìa về phía trước. Đặc biệt, thở miệng còn làm mất đường cong sinh lý của cột sống cổ và gây hội chứng ngưng thở khi ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

Trẻ thở bằng miệng kéo dài sẽ có xu hướng hạ thấp vị trí lưỡi, há miệng thường xuyên, làm mất cân bằng lực phát triển tự nhiên của xương hàm. Hệ quả là xương hàm trên có thể phát triển hẹp thành hình chữ V, vòm miệng cao lên, răng vĩnh viễn không đủ chỗ để mọc đúng vị trí, dẫn đến chen chúc, lệch lạc. Ngoài ra, gương mặt của trẻ có thể phát triển dài hơn, cằm tụt ra sau, môi không khép kín, tạo ra một tổng thể thiếu hài hòa cả về thẩm mỹ lẫn chức năng.

Giai đoạn thay răng: cửa sổ vàng để can thiệp đúng lúc

Ở độ tuổi lên 6, trẻ bước vào thay những chiếc răng đầu tiên, thời điểm mà xương hàm chưa hoàn thiện, còn “mềm” và có khả năng đáp ứng rất tốt với các can thiệp chỉnh nha nhẹ nhàng.

Đây chính là thời điểm lý tưởng để ba mẹ đưa con đi tầm soát quá trình thay răng và phát triển xương hàm, đặc biệt khi phát hiện con có dấu hiệu thở miệng.

Bác sĩ Quỳnh Như chia sẻ: “Nhiều phụ huynh chỉ đưa con đến khám chỉnh nha khi răng vĩnh viễn đã mọc lệch, khớp cắn sai rõ ràng, hoặc gương mặt phát triển không hài hòa. Lúc này, xương hàm đã gần như định hình và việc điều trị sẽ khó hơn rất nhiều. Trong khi đó, nếu khám sớm khi trẻ mới 6 - 7 tuổi, chúng tôi có thể phát hiện sớm thói quen thở miệng và có những biện pháp can thiệp nhẹ nhàng nhưng hiệu quả lâu dài.”

Việc phát hiện sớm thở miệng không chỉ giúp cải thiện sự phát triển xương hàm mà còn cải thiện chất lượng giấc ngủ, chức năng hô hấp, phát âm và thể trạng chung của trẻ.

Những dấu hiệu ba mẹ có thể quan sát tại nhà

Ba mẹ có thể phát hiện trẻ thở miệng từ những dấu hiệu rất đời thường, đặc biệt là trong khi con ngủ thời điểm mà thói quen này dễ bộc lộ nhất.

. Trẻ thường xuyên ngủ trong tư thế miệng hé mở, thở phát ra tiếng nhẹ

. Có tiếng ngáy

. Môi khô, miệng khô vào buổi sáng

. Dễ bị viêm họng, viêm mũi tái phát

. Gương mặt có xu hướng dài, cằm tụt, môi không khép kín

. Giấc ngủ không sâu,sáng thức dậy mệt mỏi

Việc chủ động ghi nhận các dấu hiệu trên và đưa con đi kiểm tra không chỉ giúp phát hiện sớm thở miệng mà còn tầm soát được những lệch lạc răng hàm đang hình thành âm thầm bên dưới.

Bác sĩ Quỳnh Như chia sẻ thêm, đã có rất nhiều trường hợp khi đến thăm khám chỉ vì ba mẹ thấy miệng con hô nhiều. Nhưng chỉ cần nhìn kỹ qua gương mặt có dấu hiệu dài ra, hàm dưới tụt sâu, răng cửa chìa vẩu..., bác sĩ đã đặt nghi vấn: “Con có thở bằng miệng khi ngủ không? Môi con có thường khô không? Con hay bị nghẹt mũi hoặc thở khò khè lúc ngủ không?

Bé P.K được mẹ đưa đến Elite Dental khi mới 8 tuổi nhưng lại có hàm răng hô rất rõ ràng, miệng không ngậm kín được. Qua khám lâm sàng và chụp phim, bác sĩ phát hiện bé có kiểu hình mặt dài, cung răng hình chữ V. Khi hỏi ra, ba mẹ chia sẻ bạn có thói quen thở miệng rõ rệt khi ngủ.

Bác sĩ Như đã lên kế hoạch cho bé niềng răng với bước đầu tiên là nới rộng hàm trên và hàm dưới. Đồng thời song song đó, bác sĩ Như chỉ định gia đình cho bé đi khám với bác sĩ Tai Mũi Họng và loại nguyên nhân làm trẻ thở miệng, giúp trẻ thở bình thường để xương hàm không còn bị tác động bởi đường thở sai, giúp quá trình chỉnh nha đạt hiệu quả tối ưu.

Đừng răng mọc lệch mới tìm cách chỉnh

Thở bằng miệng không phải lúc nào cũng gây hại, nhưng nếu xảy ra thường xuyên trong độ tuổi đang phát triển xương hàm thì chắc chắn là một dấu hiệu không thể bỏ qua.

Điều đáng mừng là nếu được phát hiện trong giai đoạn thay răng đặc biệt từ 6 đến 7 tuổi, việc can thiệp hoàn toàn có thể giúp trẻ phát triển xương hàm đúng hướng, giảm thiểu tối đa các vấn đề sai khớp cắn và thẩm mỹ về sau.

Việc đưa trẻ đi tầm soát không chỉ để kiểm tra quá trình thay răng, mà còn là cách ba mẹ hiểu rõ hơn về sức khỏe đường thở, khớp cắn và sự phát triển toàn diện của con.

Nhằm đồng hành cùng các gia đình trong mùa hè này, Elite Dental và hệ thống phòng khám Victoria Healthcare triển khai chương trình tầm soát sức khỏe răng hàm mặt và tai mũi họng dành cho trẻ từ 6–12 tuổi, với sự phối hợp giữa hai chuyên khoa:

Chỉnh nha trẻ em: Đánh giá quá trình thay răng, khớp cắn, xương hàm

Tai Mũi Họng: Kiểm tra các yếu tố ảnh hưởng đến đường thở như VA, amidan, dị ứng mũi

Đăng ký thăm khám và nhận ưu đãi miễn phí tại: https://forms.gle/6fWAiM9DDfLno2747

Đây là dịp để ba mẹ giúp con được kiểm tra toàn diện, phát hiện sớm các dấu hiệu ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sức khỏe hàm mặt trong một chương trình đồng hành mang tính dự phòng và cá nhân hóa cao