Một buổi tối, tôi trở về nhà thì đường đã vắng người, phố đêm phơi bày vẻ yên tịnh và những cuộc mưu sinh cứ thế hiện ra, lặng lẽ, âm thầm trong bóng tối. Bỗng dưng tôi thấy bụng đói cồn cào, tự nghĩ: Giờ này về nhà nấu cơm nấu canh thì khuya lơ khuya lắc, đói rã ruột. Vậy là tôi thả ga cho xe chạy chầm chậm trên cung đường tí tách lá me rơi, tìm một tiệm ăn nhanh hay một quán lề đường bình dân nào đó để thỏa mãn cơn đói.
Ký ức về tháng năm tuổi thơ sẽ chẳng bao giờ vơi đi trong tâm trí mỗi người, kể cả khi họ đã xa rời miền tháng năm xưa ấy
Kia rồi, một quán nhỏ vắng khách dưới gốc cây me già. Lòng tôi rộn rã như một người đang đi bộ giữa sa mạc mà trông thấy mạch nước ngọt ngào, ngay lập tức tôi tấp xe vào lề đường. Quán cháo trắng hột vịt muối của một cụ già trạc ngoài 70, tóc bạc phơ. Thấy tôi, bà cụ nở nụ cười hiền lành thay lời mời khách.
Tôi gọi một tô cháo trắng đầy, bà cụ bảo tôi ngồi đợi rồi đi đến xe hàng lấy tô múc cháo cho tôi. Tôi tháo cái khăn quàng cổ xuống, huơ huơ đuổi một vài con thiêu thân từ ánh đèn đường bay xuống, là đà trước mắt tôi. Đêm phố không ồn ã, không tấp nập như giờ cao điểm, thi thoảng mới có vài chiếc xe chạy ngang qua, không vội vàng, không bóp còi inh ỏi. Ánh sáng ngọn đèn xuyên qua tán lá cây rọi xuống mặt đường tạo thành những mảng màu trắng đen lộn xộn.
Bụng tôi đã bắt đầu rên rỉ. Từ hồi lên thành phố, mỗi ngày tôi đều tranh thủ về nhà thật sớm chuẩn bị cho mình bữa cơm giản dị, bình dân. Chỗ ban công, tôi lấy chậu vốc đầy đất rồi trồng ít rau mồng tơi, rau dền, rau muống... - lấy việc chăm sóc chậu rau làm niềm vui. Những hôm bận bịu vì những cuộc hò hẹn đồng nghiệp, bạn bè hoặc lê la ngoài phố đến tận khuya, đói bụng, tôi thèm bữa cơm nhà có ngọn khói bếp củi đùng đục vẩn lên trên nền trời yên ả.
Bà cụ bưng tô cháo trắng ra cho tôi. Cháo trắng pha lẫn màu xanh ngọc của lá dứa thơm đáo để, khói bay lên quyện vào mũi tôi ấm áp lạ thường. Bà cụ lại bưng ra cái đĩa nhỏ, trên đĩa có hột vịt muối, vài con tép rang, dưa mắm, củ cải muối... nhìn thôi cũng đã thấy thèm.
Tôi chợt nhận ra những thứ này quá đỗi thân quen, ngày xưa, hôm nào tôi cũng ăn củ cải muối với cơm, tép mòng ba xúc được dưới sông, dưa mắm má làm sẵn để trên giàn bếp mỗi bữa cơm là tôi mở nắp hũ ra gắp một ít bỏ vào trong đĩa. Toàn những thứ bình dân, giản dị mà đủ sức kéo tôi trở ngược về nồi cháo trắng bình dị năm nào.
Hồi nhỏ, nhà nghèo, sáng sáng tôi phải thức giấc thật sớm lấy nắm gạo bỏ vào trong nồi nấu cháo trắng ăn với củ cải muối hay cá kho quẹt cho chắc bụng rồi mới đến trường. Tiền quà vặt má cho tôi để dành trong con heo đất. Đêm đêm, bà thường nấu cháo trắng lá dứa thơm cho tôi ăn... đỡ buồn. Những hạt gạo - hạt ngọc trời - bung ra những những bông hoa, bềnh bồng trong cái nồi đất, ngọt thanh khiết, giản dị mà vỗ về lòng dạ trẻ thơ.
Tôi ngồi ăn từng muỗng cháo, vừa hồi tưởng lại ký ức năm nào. Phố đêm vẫn thanh yên và bình lặng. Bên kia đường, vài cửa hàng đóng cửa muộn, vài chú xe ôm ế khách đang chuẩn bị về nhà, vài người phụ nữ tôi không nhìn rõ mặt đang lặng lẽ quảy gánh hàng rong đi vào những ngõ con tối sầm, bóng đêm bao phủ... Người phố giản dị, chân chất, cơ cực quá. Tôi nhìn những cảnh đời giấu sau vẻ hào nhoáng, hoa lệ chốn thị thành...
Tôi trả tiền cho cụ rồi ra về. Đêm ấy, tôi cứ mãi mơ về nồi cháo trắng, về bữa cơm quê. Ai chẳng từng được ăn cơm nhà, với những món ngon bình dị để rồi vấn vương, lưu luyến mãi đến đoạn đời sau này. Những ký ức về tháng năm tuổi thơ sẽ chẳng bao giờ vơi đi trong tâm trí mỗi người, kể cả khi họ đã xa rời miền tháng năm xưa ấy...