Chị em tôi có một tuổi thơ dẫu thiếu thốn nhưng thật đầm ấm, vui vẻ, gắn với làn khói bếp, nơi có dáng gầy của mẹ. Ở đó, mẹ tôi lui cui nhen bếp, quạt lò, chuẩn bị một món ăn làm từ chuối nhà trồng được. Món ăn ấy, trong trí nhớ của tôi, là những lần chị em tôi lẽo đẽo theo mẹ xuống vườn, đốn những quày chuối xiêm chính hiệu Bến Tre, vừa trở mình hườm hườm. Trước đó mấy ngày, em tôi luôn hối mẹ sớm nhanh tay trước khi bầy chim kịp kéo đến.
Những khóm chuối lùn xanh um vươn mình dưới những tán dừa thì trái lại càng thêm ngon, dẻo và cho vị ngọt đặc trưng.
Chuối vừa chín tới, hườm hườm nướng lên sẽ ngon hơn
Mẹ đốt cho những gáo dừa thành than rồi bắt tay làm nước cốt dừa để ăn kèm với chuối nướng. Chuối sau khi được lột vỏ, xẻ đôi theo chiều dọc, dùng chày đập dẹp rồi chị em tôi thay nhau đặt lên bếp than từ vỏ gáo dừa còn ấm. Chuối chín hườm, nướng vừa lửa. Khi nướng nếu có chăm chút tránh để ám khói.
Thời đó không có bóng dáng tủ lạnh nên mẹ có sáng kiến đem chuối bỏ vào bich, cột lại, cho vào thùng xốp, dằn nước đá trước khi nướng, làm cho món ăn ngon hơn.
Ký ức tuổi thơ trong tôi là những lần cả nhà quay quần bên bếp lửa, mẹ là người nạo dừa, vắt nước, rồi thắng nước sốt để ăn kèm. Mẹ giải thích rằng muốn có nước cốt ngon nên chọn dừa rám, những trái mà khi lắc đều có cảm giác nặng tay và nghe rõ được nước đọng bên trong.
Dừa nạo xong vắt lấy nước cốt để riêng, đem phần nước dão (hay nước hai) nấp vừa sôi nhẹ thì thêm vào bột mì tinh, muối, đường. Đợi các gia vị tan hết thì thêm phần nước cốt vào cùng một chút hành cho món ăn thêm dậy mùi.
Chuối đập nướng nóng hổi, thêm chén nước sốt thơm lừng, hòa quyện cùng nhau thì khó có ai cầm lòng trước mùi thơm ngào ngạt quyến rũ, và rất riêng của xứ dừa.
Ngày tháng qua, bao mùa trăng qua, mẹ già đi rồi chị em tôi lớn lên rồi li hương, phiêu bạt mưu sinh. Những tối khuya mùa hè, dạo quanh phố phường, những ánh lửa dậy trên phố từ những quán nướng, quán ăn, tôi nhớ vô cùng bếp lửa hồng ấm áp ở miệt vườn xa ngái, nơi có mẹ, có ba, chất chứa bao kỷ niệm tuổi thơ của chị em tôi bên món ăn đầy ắp kỷ niệm. Nó trở đi trở lại trong đầu tôi, như một cuốn phim quay chậm, đầy đủ và day dứt. Rồi tôi thấy nhói lòng khi chợt nhận ra đã bao lâu rồi mình chưa về ăn chuối đập mẹ làm, chưa về sum họp bên gia đình.
Và tôi biết, ở một góc làng quê xa, cái bếp than của mẹ vẫn hàng ngày đỏ lửa, ngoài vườn những buồng chuối sắp ngả vàng vẫn đang đợi chúng tôi về.
(*) Xem thể lệ cuộc thi BÍ TRUYỀN CỦA MẸ tại đây.
